အြန္လိုင္းအေမးအေျဖမွာ ဝင္ေျဖတာ ၁ႏွစ္ျပည့္ၿပီဆိုေတာ့ ရွာရွာေဖြေဖြ ထူးထူးဆန္းဆန္းေမးခြန္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးႀကဳံရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ပရိသတ္ေတြက တကယ့္ကိုေမးခြန္းေမးတာ ေတာ္ၾကပါတယ္။ထိုသူတို႔ ရွာရွာေဖြေဖြေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို အားလုံးဗဟုသုတရေအာင္ ေဆာင္းပါးအေနနဲ႔စုစည္းတင္ျပခ်င္ပါတယ္။
အခုအပိုင္း(၁)မွာေတာ့ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး(Emergency Oral Contraceptive Pills)နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေမးခြန္းေတြကိုတင္ျပခ်င္ပါတယ္။
အရင္ဆုံးအေရးေပၚသေႏၶတားေဆးအေၾကာင္းကိုနည္းနည္းေျပာျပပါရေစ။ အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး ထုတ္လုပ္တဲ့ရည္႐ြယ္ခ်က္က တကယ့္ကိုအေရးေပၚ အေျခအေနမွသာ ေသာက္ဖို႔ ထုတ္လုပ္ထားတာပါ။ ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာ သုံးဖို႔ထုတ္ထားလဲဆိုေတာ့ ဥပမာ အလိုမတူဘဲ အႏိုင္က်င့္ခံရရင္၊ ကြန္ဒုံး အသုံးျပဳေနရင္းနဲ႔ မေတာ္တဆ ကြန္ဒုံးေပါက္ၿပဲသြားရင္၊ မလိုခ်င္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ရတာမ်ိဳး
မျဖစ္ေအာင္ ေနာက္ၿပီး ခရီးသြားရင္းနဲ႔ အတူေနခဲ့မိတယ္ ေရာက္ေနတဲ့ေနရာမွာ ေဆးဝယ္ဖို႔ကလည္းခ်က္ခ်င္းမလြယ္ဘူး။
ေနာက္တစ္ရက္ေလာက္မွ ေဆးဝယ္လို႔ရမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အတူေနတဲ့ညမွာ မိုးသက္ေလျပင္းေတြက်လို႔ ခ်က္ခ်င္းေဆးထြက္ဝယ္ဖို႔ အဆင္မေျပဘူး။ မနက္ျဖန္ သို႔မဟုတ္ သန္ဘက္ခါမွ ေဆးဝယ္လို႔ရမယ္။ စတဲ့အေျခအေနေတြ အတြက္ ထုတ္လုပ္ထားတာပါ။ အေရးေပၚတားေဆးက လိင္ဆက္ဆံၿပီးခ်က္ျခင္းမေသာက္ႏိုင္လည္း ကိစၥမရွိပါဘူး။ ၇၂နာရီ အခ်ိန္ရပါတယ္။ ၇၂နာရီအတြင္းမွာ ႏွစ္လုံးပါတဲ့အေရးေပၚတားေဆးဆိုလည္းႏွစ္လုံး တစ္လုံးပါတဲ့အေရးေပၚတားေဆးဆိုလည္း တစ္လုံးတိုက္ႏိုင္ရင္ မလိုခ်င္တဲ့ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ အနည္းနဲ႔အမ်ား ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
အေရးေပၚေဆးျဖစ္လို႔ ပါဝင္တဲ့ေဟာ္မုန္းကိုလည္း ပိုထည့္ထားတယ္။ ေဟာ္မုန္းမ်ားတာနဲ႔အမွ် ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးလည္း ပိုမ်ားတယ္။ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ အန္ခ်င္၊ ရင္သားတင္း ေခါင္းမူးေခါင္းကိုက္၊ စိတ္ခံစားမႈေတြ ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္။ ရာသီေသြးလည္း ေျပာင္းမယ္။ ထိန္တာ၊ မ်ားတာ၊ နည္းတာ လာမယ့္ရက္မဟုတ္ဘဲ ဆင္းတာ ထပ္ဆင္းတာ စသျဖင့္အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ကဲ ေဆးအေၾကာင္းအနည္းငယ္ေျပာၿပီးၿပီဆိုေတာ့ေမးခြန္းေလးေတြကိုေျပာျပပါ့မယ္။
ေမးခြန္း၁။ ။ ဆရာကြၽန္ေတာ့္နာမည္က ေမာင္ေအာင္ပါ။ အေရးေပၚတားေဆးက အတူေနၿပီး ၇၂နာရီအတြင္းမွာေသာက္ရင္ ကိုယ္ဝန္လုံးဝမရဖို႔ ၁၀၀ရာခိုင္ႏႈန္းအာမခံပါသလား။
အေျဖ။ ။ ကိုယ္ဝန္တားတဲ့ေနရာမွာ ကြန္ဒုံးသုံးတာ၊လက္ညိဳး ထိုးေဆးကဒ္ ေန႔စဥ္စားတာ၊ သုံးလခံေဆးထိုးတာ၊ မိန္းမကိုယ္ထဲ ပစၥည္းထည့္တာ၊ လက္ေမာင္းထဲ ျမဳပ္တာ၊ ရက္ေရွာင္တာ စသျဖင့္နည္းလမ္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဘယ္တားတဲ့ နည္းလမ္းမွ ၁၀၀ရာခိုင္ႏႈန္း အာမမခံထားပါ။ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔လည္း ၾကားကေန အာမမခံေပးပါ။ ကြန္ဒုံးသုံးရင္ေတာင္မွ ကိုယ္ဝန္မရဖို႔ ၉၈ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး (EOC pills) ေတြ အေနနဲ႔ကေတာ့ အတူေနၿပီး ၂၄နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ရတယ္။ ၄၈နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ ၈၅ရာခိုင္ႏႈန္း ၊၇၂နာရီအတြင္း ေသာက္ရင္ ၅၈ ရာခိုင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ႏိုင္ပါတယ္။
ေမးခြန္း(၂) အတူေနၿပီးတိုင္း ႏွစ္လုံးပါတာဆို ႏွစ္လုံး တစ္လုံးပါတာဆို တစ္လုံး ထပ္တိုက္ဖို႔လိုလား။သို႔မဟုတ္ တစ္ရက္တည္းမွာ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ရက္ေလာက္ ၃ခါ ၄ခါအတူေနၿပီးမွ ႏွစ္လုံးပါတဲ့ေဆးဆိုႏွစ္လုံး တစ္လုံးပါတဲ့ေဆးဆိုတစ္လုံး တစ္ႀကိမ္ပဲတိုက္ရင္ေကာရလား။
အေျဖ။ ။ တစ္ရက္တည္းမွာ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ရက္ေလာက္ ၃ခါ ၄ခါအတူေနၿပီးမွ ႏွစ္လုံးပါတဲ့ေဆးဆိုႏွစ္လုံး တစ္လုံးပါတဲ့ေဆးဆိုတလုံး တႀကိမ္ပဲတိုက္ရင္လည္းရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ေမးခြန္း၁မွာေျပာခဲ့သလို ၂ရက္ (၄၈) နာရီဆိုရင္ ကိုယ္ဝန္ကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ရာခိုင္ႏႈန္းက ေလ်ာ့သြားႏိုင္ပါတယ္။ ၃ရက္အတြင္းမွာ တိုက္ရင္ရတယ္လို႔ ဆိုေသာ္ျငား ရက္တစ္ရက္ ေနာက္က်သြားတာနဲ႔အမွ် ကိုယ္ဝန္တားႏိုင္ေျခက်ဆင္းလာပါတယ္။
ေမးခြန္း (၃) ကြၽန္ေတာ္ေကာင္မေလးနဲ႔ေန႔လည္းကအတူေနၿပီး အေရးေပၚတားေဆးတိုက္လိုက္တယ္ဆရာ။ ဒါေပမယ့္တိုက္ၿပီး စိတ္မထိန္းႏိုင္ေတာ့ ညေနမွာေနာက္တစ္ႀကိမ္ထပ္ေနမိတယ္။အဲ့ဒါေနာက္တစ္ႀကိမ္ထပ္တိုက္ဖို႔လိုလား။ကြၽန္ေတာ္တို႔ကမေျပလည္ေတာ့ကေလးရမွာစိုးလို႔ပါ။
ဒါက ေသခ်ာစဥ္းစားၾကည့္ရင္ ေမးခြန္း၂နဲ႔သေဘာတရားခ်င္းတူပါတယ္။
အေျဖ။ ။ ထပ္တိုက္စရာမလိုပါဘူး။ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေဆးတိုက္ၿပီးရက္မျခားေသးလို႔ပါ။ ဆိုလိုတာက ေနာက္ရက္မွာအတူေနမိတာမဟုတ္ဘဲ ေဆးတိုက္ထားတဲ့ရက္ရဲ႕ ညေနမွာပဲအတူထပ္ေနမိတာမ်ိဳးမို႔ပါ။ ေနာက္တစ္ရက္မွာထပ္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထပ္တိုက္ရမွာပါ။
ေမးခြန္း(၄) ဒီေမးခြန္းကေတာ့ အြန္လိုင္းအေမးအေျဖမွာေမးတာေတာ္ေတာ္နည္းပါတယ္။ကြၽန္ေတာ္နဲ႔သိတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္သူေဌးတခ်ိဳ႕ အေမးမ်ားတဲ့ေမးခြန္းပါ။ဘာေမးတာလဲဆိုေတာ့ အေရးေပၚတားေဆးကိုအတူမေနခင္ႀကိဳတိုက္ထားလို႔ေကာရလားတဲ့။အရမ္းခ်မ္းသာၿပီး သားသမီးရွိ မယားရွိတဲ့သူေဌးတခ်ိဳ႕က sponsor ေပးၿပီး small အမွန္အကန္တေယာက္ေလာက္ထားတာမ်ိဴးရွိပါတယ္။အဲ့အခါမွာျပသာနာကဘာလဲဆိုေတာ့ ေနတာၾကာလာတာနဲ႔အမွ် သံေယာဇဥ္တြယ္ၿပီး ေကာင္မေလးကတကယ္ခ်စ္မိတဲ့အခါက် ဆက္ဆံၿပီးေဆးမေသာက္ဘဲ ကိုယ္ဝန္ယူလိုက္တာျဖစ္ျဖစ္(ဒါကေတာ့ရွားပါတယ္) သို႔မဟုတ္ ႂကြယ္ဝမႈေတြကိုေလာဘတက္ၿပီး သူ႔ကိုယ္ဝန္ကိုယူခ်င္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္အတူေနၿပီးမွတိုက္ရင္မေသာက္တာမ်ိဳးေတြျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အတူမေနခင္ႀကိဳတိုက္ခ်င္ၾကတာပါ။
ဒီေမးခြန္းက ေမးခြန္းနံပါတ္(၃)နဲ႔ခပ္ဆင္ဆင္ပါပဲ။ႀကိဳတင္တိုက္လို႔ရပါတယ္။
သို႔ေသာ္ေမးခြန္းနံပါတ္(၃)လိုပဲရက္ျခားသြားရင္ေတာ့ ထပ္တိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။ဆိုလိုတာက တစ္ခါႀကိဳတိုက္ၿပီး ဒီေန႔အတူေနလိုက္တယ္။ ေနာက္၇၂နာရီျပည့္တဲ့အထိထပ္မတိုက္ဘဲအတူထပ္ေနလို႔ေတာ့မရပါဘူး။ေမးခြန္း(၁)အေျဖမွာေျပာခဲ့သလိုပဲ ၇၂နာရီျပည့္ခါနီးတာနဲ႔အမွ် ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းေလွ်ာ့က်လာလို႔ပါ။
အဆုံးသတ္အေနနဲ႔ေျပာျပခ်င္တာကေတာ့ အေရးေပၚတားေဆးဟာ အေပၚမွာတစ္ခါေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္း ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြအေနနဲ႔ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊အန္ခ်င္၊ရင္သားတင္း ေခါင္းမူးေခါင္းကိုက္၊စိတ္ခံစားမႈေတြေျပာင္းလဲတာ၊ရာသီထိန္တာ၊မ်ားတာ၊နည္းတာလာမယ့္ရက္မဟုတ္ဘဲ ဆင္းတာ ထပ္ဆင္းတာေတြအျပင္ မၾကာခဏသုံးစြဲလာတာနဲ႔အမွ် ကိုယ္ဝန္တားႏိုင္စြမ္းေလွ်ာ့က်လာၿပီး ေဆးေသာက္ေသာ္လည္းကိုယ္ဝန္ရတာ၊ရတဲ့ကိုယ္ဝန္ကလည္း သားအိမ္ျပင္ပမွာျဖစ္တာ၊ကိုယ္ဝန္မခိုင္တာ၊ေျခေထာက္ထဲက ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ပိတ္ၿပီးေရာင္ျခင္း၊ အဆုပ္ေသြးေၾကာပိတ္၊ ႏွလုံးေသြးေၾကာပိတ္၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္၊ အသည္းထိခိုက္၊ အသဲကင္ဆာ၊ သည္းေျခအိတ္ေရာဂါ နဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါေတြျဖစ္တာစတဲ့ေရရွည္ခဏခဏသုံးရင္ရႏိုင္မယ့္ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကတအားမ်ားပါတယ္။ဒါေၾကာင့္တကယ္အေရးေပၚမွသာသုံးသင့္ပါတယ္။လူငယ္စုံတြဲမ်ားအေနနဲ႔ ကြန္ဒုံးကိုပဲအဓိကထားသုံးစြဲေစခ်င္ပါတယ္။ကြန္ဒုံးကေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမရွိသေလာက္နည္းတဲ့အျပင္ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကိုလည္းကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
Author : Dr. 528