ေမြးကင္းစကေလး (Neonate) မ်ားတြင္ ျဖစ္ေသာ အသားဝါျခင္းကို ေဆးပညာအရ Neonatal Jaundice ဟုေခၚသည္။ ေမြးကင္းစကေလးမ်ားတြင္ အသားဝါျခင္း(Neonatal Jaundice)ကို
၁။ ပုံမွန္ သို႔မဟုတ္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ အသားဝါျခင္း(Physiological Jaundice)
၂။ ေရာဂါ သို႔မဟုတ္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အသားဝါျခင္း(Pathological Jaundice) ဆိုၿပီးအၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခားထားသည္။
၁။ပုံမွန္ သို႔မဟုတ္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္အသားဝါျခင္း(Physiological Jaundice)
ေမြးကင္းစကေလးအမ်ားစုသည္ ေရာဂါေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ ပုံမွန္ သို႔မဟုတ္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္အသားဝါျခင္းမ်ိဳး(Physiological Jaundice) ျဖစ္တတ္ၾကပါသည္။ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ အသားဝါျခင္းသည္ ေမြးၿပီး သုံးရက္ေျမာက္ေန႔တြင္ စျဖစ္တတ္ေလ့ရွိကာ ငါးရက္ေျမာက္တြင္ အဝါဆုံးအေျခအေနသို႔ေရာက္ၿပီး ၇ရက္ေျမာက္ေန႔တြင္ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္သြားေလ့ရွိသည္။ လမေစ့ဘဲ ေမြးတဲ့ကေလးမ်ားတြင္ေတာ့ ၂ရက္ေနာက္က်ကာ ၉ရက္ေျမာက္က်မွသာ ေပ်ာက္သြားေလ့ရွိသည္။ ပုံမွန္အသားဝါျခင္း သို႔မဟုတ္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္အသားဝါျခင္းသည္ ေဆးကုစရာမလိုပါ။
Physiological Jaundice ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းမ်ားကေတာ့ ေမြးကင္းစကေလးအမ်ားစုရဲ႕ ေသြးနီဥေတြ သက္တမ္းဟာ တိုေသးတာေၾကာင့္ရယ္ (Shortened RBC life span)၊ အသည္းက အဝါဓါတ္ေတြကို ဖယ္ထုတ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရင့္က်က္မႈ အားေကာင္းမႈ မရွိေသးတာေၾကာင့္ရယ္၊ ေသြးနီဥေတြကို ထုတ္တာမ်ားတာေၾကာင့္ရယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္သုံးခ်က္ေၾကာင့္ပါ။ ပုံမွန္အသားဝါျခင္း သို႔မဟုတ္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ အသားဝါျခင္းသည္ ေဆးကုစရာမလိုပါ။
ပုံမွန္အသားဝါျခင္းသည္ မည္သည့္အခါမွ ေမြးေမြးခ်င္း (သို႔) ေမြးဖြားသည့္ ပထမေန႔တြင္ ဝါေလ့မရွိေပ။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ ထိုသို႔ ေမြးေမြးခ်င္း ဝါလွ်င္ ပုံမွန္အသားဝါျခင္း မဟုတ္၊ ေရာဂါတစ္ခုခုေၾကာင့္ဝါျခင္း (Pathological Jaundice) သာလွ်င္ ျဖစ္ဖို႔မ်ားသည္။
၂။ေရာဂါသို႔မဟုတ္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ အသားဝါျခင္း (Pathological Jaundice)
Pathological jaundice ေခၚ ေရာဂါ သို႔မဟုတ္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ဝါေသာ အသားဝါမ်ိဳးက် ေမြးေမြးခ်င္း သို႔မဟုတ္ ေမြးၿပီး၂၄ နာရီကေန ၄၈နာရီအတြင္းမွာဝါမယ္။ ဝါတာက ၁၄ရက္(ႏွစ္ပတ္) ေက်ာ္ထိကို မေပ်ာက္တတ္ဘူး။ ႐ႊံေရာင္ဝမ္းေတြ(Clay coloured stool) နဲ႔ ဆီးအေရာင္ရင့္(High coloured urine)ေတြသြားမယ္။
ေသြးစစ္တဲ့အခါက်
– Total bilirubin က ၂၄ နာရီမွာ 85 umol/l(5 mg/dL) ရွိေနတာ၊
– Direct bilirubin 34 umol/l (2.0 mg/dL) မက ရွိေနတာေတြဆိုရင္ မီးျပတာ(Phototherapy) နဲ႔ ေသြးလဲတာ (Exchange Transfusion) စသျဖင့္ လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ အဝါဓါတ္ တအားမ်ားၿပီး ဦးေႏွာက္ကိုေရာက္ကာ Neonatal Kernicterus လို႔ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္လို႔ပါ။
Pathological Jaundice ကိုျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြကေတာ့
- မိခင္နဲ႔ကေလး ေသြးအုပ္စုမတူျခင္း(ABO incompatibility) ဥပမာ မိခင္က အိုေသြးျဖစ္ၿပီး ကေလးက ေအ သို႔မဟုတ္ ဘီျဖစ္ျခင္း
- မိခင္နဲ႔အေပါင္းေသြး အႏုတ္ေသြး မတူျခင္း(Rh Incompatibility)
- ကေလးတြင္ ေမြးရာပါ G6PD အင္ဇိုင္းခ်ိဳ႕တဲ့ေရာဂါပါလာတာ
- မိခင္ရဲ႕ဝမ္းအတြင္းမွာရွိကတည္းက အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ပိုးကူးစက္ခံခဲ့ရတာ(Congenital Infections)
- ေမြးၿပီးေနာက္ပိုင္းပိုးဝင္တာ(Aquired Infection)
- ေမြးရာပါေရာဂါေတြရွိတာ
[လည္ပင္းဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း(Hypothyroidism)၊ အသည္းေရာင္ျခင္း(Neonata Hepatitis Syndrome) ၊ သည္းေျခႁပြန္ပိတ္ျခင္း(Congenital Biliary Atresia)] စတဲ့အေၾကာင္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
Author : Dr. 528