ေလယာဥ္စီးတဲ့အခါ ေလယာဥ္ မေတာ္တဆပ်က္က်မွာကို စိုးရိမ္ဖူးပါသလား။ တကယ္ဆို ေလယာဥ္ ပ်က္က်ဖို႔ထက္ သင့္အေနနဲ႔ ထီေပါက္ဖို႔ကေတာင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားမွာပါ။ အဲ့ဒီအစား အမွန္တကယ္ သတိျပဳသင့္တာကေတာ့ ေလယာဥ္စီးျခင္းေၾကာင့္ ႀကံဳေတြ႕ရႏိုင္တဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြပါပဲ။
အလံုပိတ္ထားတဲ့ေလယာဥ္ထဲမွာ လူတစ္ရာေလာက္ အခ်ိန္အၾကာႀကီး အတူေနရတဲ့အတြက္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ႏိုင္ေျခ မ်ားျပားတာကိုေတာ့ လူတိုင္းသေဘာေပါက္ၿပီးျဖစ္မွာပါ။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားစု သတိမျပဳမိေသးတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြ ရွိေနပါေသးတယ္။
(1) ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ျခင္း
ေလယာဥ္ထဲမွာ ရွိတဲ့ေလထုဟာ အလြန္ပဲ ေျခာက္ေသြ႕ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အခ်ိန္အၾကာႀကီး ေလယာဥ္စီးရမည္ဆိုရင္ သင့္အေနနဲ႔ သံုးနာရီျခားတစ္ခါေလာက္ ေရေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။
သတိထားရမယ့္ အခ်က္တစ္ခ်က္က ေျမျပင္မွာရွိေနစဥ္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ဟာ လတ္ဆတ္တဲ့ အသီးအႏွံ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကို စားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒီလိုစားသံုးျခင္းက ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ေန႔စဥ္လိုအပ္တဲ့ ေရဓာတ္ကို ကူညီျဖည့္တင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေလယာဥ္ေပၚမွာေကၽြးတဲ့ အစာနဲ႔ ေဖ်ာ္ရည္ အနည္းငယ္ကေတာ့ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ရဲ႕ ေရလိုအပ္ခ်က္ကို ျပည့္ဝေအာင္ ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေလယာဥ္ေပၚမွာရတဲ့ လက္ဖက္ရည္၊ ေကာ္ဖီနဲ႔ ယမကာေတြဟာ ေရဓာတ္ ခန္းေျခာက္ျခင္းကို ပိုလို႔ ဆိုးရြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ျခင္းေၾကာင့္ အလြန္အမင္း ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ အေရျပားနဲ႔ ႏႈတ္ခမ္းေတြ ေျခာက္ေသြ႕ျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း စတာေတြ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းကေတာ့ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ပါပဲ။
(၂) ညစ္ညမ္းေသာေလကို ရွဴရျခင္းေၾကာင့္ အဆုတ္ထိခိုက္ႏိုင္ျခင္း
ေလယာဥ္ထဲမွာရွိတဲ့ ေလေတြဟာ အင္ဂ်င္ကေနတဆင့္ အတြင္းဘက္ထဲကို အဆင့္ဆင့္ ျဖန္႔ျဖဴး ေပးထားတာျဖစ္ပါတယ္။ တခါတရံ ေလယာဥ္ထြက္ခ်ိန္ ေႏွာင့္ေႏွးတာအခါမ်ဳိးမွာ ခရီးသည္ေတြဟာ ေလဝင္ေလထြက္မႈနည္းပါးတဲ့ ေလယာဥ္ခန္းထဲမွာ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေစာင့္ဆိုင္းရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုအခါမ်ဳိးမွာ ေလယာဥ္တြင္းမွာရွိတဲ့ ေလထုဟာ အနံ႔ဆိုးရြာလာတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေလထုတြင္း ေပါက္ဖြားတဲ့ ေရာဂါပိုးမ်ားအႏၲရာယ္လည္း ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ ေလေၾကာင္းလိုင္းမ်ား ကေတာ့ ဒီျပႆနာကိုကာကြယ္ဖို႔ ေလသန္႔စင္မႈျပဳလုပ္ႏိုင္တဲ့ စစ္ထုတ္ကိရိယာ (filter) ေတြ တပ္ဆင္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အဲဒီ စစ္ထုတ္ကိရိယာ (filter) ေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈ အတိုင္းအတာကို သက္ေသျပႏိုင္မႈ နည္းပါးေနပါေသးတယ္။
(၃) သန္းႏွင့္ၾကမ္းပိုးမ်ား
ေလယာဥ္တစ္စီးဟာ အရြယ္အစားနဲ႔ ခရီးစဥ္အကြာအေဝးအေပၚ မူတည္ၿပီး တစ္ရက္ကို ခရီးစဥ္ ႏွစ္ႀကိမ္ ကေန ရွစ္ႀကိမ္အထိ ပ်ံသန္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေသာေလေၾကာင္းလိုင္းမ်ားဟာ ခရီးစဥ္တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုၾကားမွာ ေလယာဥ္ထိုင္ခံုေခါင္းစြပ္ေတြနဲ႔ ေစာင္ေတြကို သန္႔ရွင္းေရး ျပဳလုပ္ေလ့မရွိၾကပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔လြယ္တဲ့ သန္းနဲ႔ ၾကမ္းပိုးမ်ားဟာလည္း ေလယာဥ္စီးရင္း မေမွ်ာ္လင့္ပဲႀကံဳေတြ႕ရႏိုင္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
(၄) ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ျမင့္မားျခင္း
ေလယာဥ္စီးျခင္းဟာ ကင္ဆာျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခကို ျမင့္မားေစတယ္ ဆိုတာက မယံုႏိုင္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေလ့လာမႈေတြအရ ဒါဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရွိလာရပါတယ္။
ဒီလိုျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ရွိပါတယ္။ ပထမတစ္ခ်က္က ေလယာဥ္ခရီးရွည္ ပ်ံသန္းမႈဟာ ခႏၶာကိုယ္တြင္းနာရီ (body clock) ကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစၿပီး ေဟာ္မုန္း ပမာဏမ်ားကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ဓာတုဆိုင္ရာ ဟန္ခ်က္မညီမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာၿပီး အဖုအက်ိတ္ ႀကီးထြားဖို႔ ပိုမိုလြယ္ကူလာေစပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ျမင့္မားတဲ့ အျမင့္ေပမွာ ေလထုဟာ ပိုမိုပါးလႊာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနမွာ ခရီးသည္ေတြနဲ႔ ေလယာဥ္ ဝန္ထမ္းေတြဟာ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ထိေတြ႔မႈကို ပင္လယ္ေျမမ်က္ႏွာျပင္မွာထက္ အဆေပါင္း ၁၀၀ ကေန ၃၀၀ အထိ ပိုမို ခံစားၾကရပါတယ္။
(၅) အတြင္းပိုင္း ေသြးျပန္ေၾကာ၌ ေသြးခဲျခင္း (Deep Vein Thrombosis)
အတြင္းပိုင္းေသြးျပန္ေၾကာ၌ေသြးခဲျခင္းဟာ အဝလြန္သူေတြနဲ႔ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြမွာ ျဖစ္တတ္တာ ကိုေတာ့ သိထားၿပီး ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ငယ္ရြယ္သူေတြမွာေရာ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလား။ ေၾကကြဲဖြယ္ မွတ္တမ္းတစ္ခုအရ ၾသစေတးလ်ကေန လန္ဒန္ကို နာရီ ၂၀ၾကာ ေလယာဥ္စီးခဲ့တဲ့ ၂၈ႏွစ္ရြယ္ သတို႔သမီးေလာင္းေလး တစ္ဦးဟာ ဒီအေျခအေနေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ဖူးပါတယ္။
အတြင္းပိုင္းေသြးျပန္ေၾကာ၌ေသြးခဲျခင္းကို ခံစားရတဲ့လူေတြရဲ႕ ၂၅% ခန္႔ဟာ ေလယာဥ္ ခရီးရွည္ စီးနင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေလယာဥ္စီးခရီးသည္ေတြအေနနဲ႔ ဒီေရာဂါကို ခံစားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ အတန္ငယ္ က်ပ္တည္းတဲ့ထိုင္ခံုေတြမွာ ခရီးစဥ္တေလွ်ာက္ ၾကာရွည္စြာထိုင္ရတဲ့ ကိုယ္ေနဟန္ထားဟာ ေျခေထာက္ကေန ႏွလံုးနဲ႔အဆုတ္ေတြစီ ပံုမွန္ ေသြးလည္ပတ္မႈကို အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီျပႆနာရဲ႕ အေကာင္းဆံုးေျဖရွင္းနည္းကေတာ့ ေလယာဥ္ခရီးစဥ္တေလွ်ာက္ (အထူးသျဖင့္ ခရီးရွည္ေတြမွာ) မၾကာခဏ လမ္းထေလွ်ာက္ေပးဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္ေတြအရ အဓိက အေမရိကန္ ေလေၾကာင္းလိုင္း ၉ ခုမွာ တစ္ႏွစ္အတြင္း ေလယာဥ္ပ်ံသန္းစဥ္ အေရးေပၚေဆးကုသရမႈ ၁၄၀၀၀ ဝန္းက်င္ရွိၿပီး ေလယာဥ္ပ်ံသန္းစဥ္ ေသဆံုးမႈ ၃၅၀ ဝန္းက်င္ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ေလယာဥ္မေတာ္တဆမႈ ေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ေသဆံုးရတဲ့ အေရအတြက္ ထက္ကို ပိုမ်ားပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ေလယာဥ္စီးစဥ္မွာ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ႀကံဳေတြ႕ရႏိုင္တဲ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြကို သတိမူႏိုင္ရန္ ေရးသားေဖာ္ျပလိုက္ရပါတယ္။
Author – AKS (OnDoctor)