အေတြးေရာဂါဆိုတာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ေတြးထင္မႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းေနတဲ႔စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါတစ္ခုပါ။ ေဆးပညာ အေခၚအေ၀ၚအရေတာ႔ Schizophrenia ပါ။ သူကဘယ္လိုစိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ေနတာလဲဆိုရင္ယံုၾကည္မႈ မွားယြင္း ေနျခင္း၊ တကယ္မရွိတာကိုရွိတယ္ဟု မွားယြင္းခံယူထားျခင္း၊ မိမိဘာသာနားလည္ျခင္းေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါ တယ္။ လတ္တေလာျဖစ္တဲ႔ေရာဂါကို အျပဳအမူမွာ အေနွာင္႔အယွက္ျဖစ္လာမယ္။ အေတြးအထင္ေတြမွားလာ မယ္။ ရုတ္တရက္လူမႈပတ္၀န္းက်င္က ေရွာင္ဖယ္သြားတတ္တယ္။ ဒီေရာဂါဟာ အမ်ိဳးသားေတြမွာပါေတြ႔ရပါ တယ္။
ဒီေရာဂါအဓိက အရင္းခံကေတာ႔မ်ိဳးရိုးေပၚမူတည္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ရိုက္ခတ္မႈေတြလည္း ပါပါတယ္။ အဲဒါ ကေတာ႔သားဖြားျခင္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြရယ္ ျမိဳ႕ေပၚမွာေမြးဖြားျခင္းေတြက သက္ေရာက္တတ္ပါ တယ္။ ဦးေႏွာက္ကိုပံုရိပ္စိုက္ၾကည္႔တဲ႔အခါ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္မႈပံုမမွန္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အရြယ္အစားေသးေန တာေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳးေတြးထင္မႈအပိုင္းမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြဟာ လူမႈပတ္၀န္းက်င္ဖိအားေပးမႈေတြ၊ မူး ယစ္ေဆးေတြေၾကာင္႔ခဏခဏျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါကိုဦးေႏွာက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ မမွန္တဲ႔ေရာဂါလို႔ျမင္လာၾကပါ တယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆို မ်ိဳးရိုးဗီဇခ်ိဳ႕တဲ႔ၿပီး ဦးေႏွာက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈမဟုတ္မႈနဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္လႊမ္းမိုးမႈေတြေၾကာင္႔ျဖစ္ လာရလို႔ပါ။
ဒီေရာဂါဟာ တစ္ခါတစ္ေလခဏျဖစ္ရာကေန နာတာရွည္ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလူတစ္ေယာက္မွာ ဦးေႏွာက္ မွာေရာဂါမရွိ၊ ေဆးစြဲမႈမရွိတဲ႔ထူးျခားေသာအျပဳအမူေတြ ရွိလာၿပီး၊ ယံုၾကည္မႈေတြမွားယြင္းလာတယ္။ မရွိတာကို ရွိတယ္လို႔ျမင္လာရင္ ဒါဟာလတ္တေလာေရာဂါျဖစ္လာၿပီလို႔ ယူဆလို႔ရပါတယ္။ Schizophrenia လို႔အမည္နာ မတပ္ဖို႔ကေတာ႔ လူနာရဲ႕ေျပာၾကားခ်က္ေတြရယ္၊ ဦးေႏွာက္တြင္းေရာဂါျဖစ္ေနမႈကို ရွာေဖြတဲ႔စစ္ေဆးမႈနဲ႔ေျပာရ ပါတယ္။
လတ္တေလာေရာဂါခံစားေနရၿပီဆို ဒီလူဟာအရင္ဆံုးအၾကားအာရံု မွားယြင္းလာပါမယ္။ သူ႔ကိုေနာက္လူတစ္ ေယာက္ကစကားေတြေျပာေနတယ္လို႔ မွားထင္လာပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕အေတြးထဲကို တစ္ေယက္ေယာက္ထည္႔ေပး တယ္ထင္ၿပီး မွားယြင္းေတြးေတာေနတတ္ပါတယ္။ ခံစားမႈ၊ လႈပ္ရွားမႈကိုထိန္းခ်ဳပ္ခံေနရတယ္လို႔ ထင္လာမယ္။ ယံုၾကည္မႈေတြမွားယြင္းၿပီး လက္ခံလာပါမယ္။
နာတာရွည္ေရာဂါျဖစ္လာရၿပီဆို အႏုတ္လကၡဏာေဆာင္လာပါတယ္။ အရာရာကိုစိတ္မ၀င္စားေတာ႔ျခင္း၊ လူမႈ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔မေနေတာ႔ျခင္း၊ စကားသိပ္မေျပာေတာ႔ျခင္း၊ ကိုယ္႔ဘာသာေတာင္ဂရုမစိုက္ေတာ႔ပါဘူး။ ထင္ ေယာင္ထင္မွားျဖစ္မႈမွာ အဓိကအၾကားပါ။ မည္သူမွ်မရွိလည္း သူ႔နားထဲမွာအသံေတြၾကားေနရတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ အသံတစ္ခုကထပ္ခါထပ္ခါၾကားေနရတတ္ပါတယ္။ ဒါကအေတြ႔အမ်ားဆံုးပါ။ ေနာက္တစ္ခုက ထိန္းခ်ဳပ္မႈထင္ေယာင္ထင္မွား ျဖစ္တာပါ။ သူ႔ရဲ႕စိတ္ခံစားမႈ၊ လႈပ္ရွားမႈကိုေနာက္တစ္ေယာက္က ထိန္းခ်ဳပ္ထား တယ္ထင္ေနတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ေတြ႔ရတတ္တာက လက္ခံယံုၾကည္ထားတာ မွားယြင္းမႈပါ။ ဥပမာ- လကိုျမင္တယ္။ ဒါကလေပါ႔။ ေနာက္ခ်က္ျခင္းအဲဒီလက သရဲျဖစ္သြားပါတယ္။
အဲဒီေတာ႔ ဒီလကၡဏာေတြရွိေနရင္ ဒီေရာဂါကိုတန္းေျပာႏုိင္ၿပီလားဆိုေတာ႔ ေျပာလို႔မရေသးပါ။ တျခားေရာဂါ ေတြမွာလည္း ဒီလကၡဏာေတြရွိတတ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း၊ စိတ္စြဲလန္းမႈမ်ားတဲ႔အခါ ေတြ႔ရတတ္သလို အဖ်ား၀င္ၿပီးစိတ္ဂနာမျငိမ္ျဖစ္တတ္တဲ႔အခါမွာလည္း ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါကိုပထမအႀကိမ္ စခံစားရလွ်င္ေဆးရံုတင္ေလ႔ရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆို လူနာကသူတို႔ဘာသာသူ တို႔ေနမေကာင္းမွန္းကို မသိတာရယ္၊ အျပင္မွာဆို ကုသမႈလက္မခံတာရယ္ေၾကာင္႔ပါ။ တခ်ိဳ႕ဆို သူတို႔ကိုယ္သူ တို႔အတြက္အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သလို အျခားသူေတြအတြက္ပါအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ခဏခဏ ျပန္ျဖစ္တယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ အျပင္မွာပင္ကုသႏိုင္ပါတယ္။
အရင္ဆံုးဒီလူနာကို ေဆး၀ါးနဲ႔စတင္ကုသၾကပါတယ္။ ေသာက္ေဆးေတြက ဒီလုိေရာဂါခံစားသူ အေတာ္မ်ားမ်ား အတြက္ထိေရာက္မႈရွိပါတယ္။ ႏွစ္ပတ္ေလးပတ္ေလာက္ေသာက္ရင္ေတာင္ ထိေရာက္မႈေတာ္ေတာ္ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေဆးေသာက္ၿပီး သိပ္မၾကာဘူးအာနိသင္ျပတတ္ပါတယ္။ လကၡဏာေတြသက္သာသြားရင္ေတာင္ ေဆးဆက္ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ေပါ႔။
တစ္ခါတစ္ေလ ဒီေရာဂါစျဖစ္သူေတြဆို တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ေဆးေသာက္ေနတတ္ပါတယ္။ ခဏခဏလ ကၡဏာျပန္ျပေနရင္ေတာ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာစဲြေသာက္ေနရတတ္ပါတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္ ေသာက္တဲ႔ ေဆးေတြကအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီေဆးေတြေသာက္တဲ႔အခါ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေလးေတြရွိတတ္ပါတယ္။ ေဆးေသာက္ေနစဥ္အစားစားလာမႈေၾကာင္႔ ၀တတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ၾကြက္သားအားမရွိျခင္း၊ အျငိမ္မ ေနျခင္း၊ ရင္သားႀကီးလာျခင္း၊ ပါးစပ္ေျခာက္ျခင္း၊ အျမင္၀ါးျခင္း၊ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ၾကာရွည္စြဲေသာက္ခဲ႔ရင္မ်က္စိ ေတြေတာ႔ထိတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ေဆးေတြေသာက္တဲ႔အခါနည္းနည္းကေန စတိုက္ပါတယ္။ ၿပီးမွေဆးကို တိုးတိုးသြားပါတယ္။
ေဆးေသာက္ေနစဥ္ကာလအတြင္း လူနာ၊ သူ႔မိသားစုကို စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာကုသမႈထပ္ေပးရပါတယ္။ တကယ္လို႔ ေသာက္ေဆးနဲ႔ေရာဂါကို ထိန္းႏိုင္သြားလွ်င္လူမႈေရး ထူေထာင္ျခငး္ေတြပါလုပ္ေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ပံုမွန္လူတစ္ ေယာက္လုိျဖစ္ေအာင္ပတ္၀န္းက်င္ကလည္း ကူညီေဖးမဖို႔လိုပါတယ္။
ပထမအႀကိမ္ဒီေရာဂါခံစားရသူေတြရဲ႕ ေလးပံုတစ္ပံုက ေနာက္ပိုင္းအလားအလာေကာင္းပါတယ္။ သံုးပံုတစ္ပံု ကနာတာရွည္ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ က်န္တာေတြကေတာ႔ ပထမအႀကိမ္ျပန္ေကာင္းသြားေပမဲ႔ တစ္ခါတစ္ေလ ခဏခဏျပန္ျပတတ္ပါတယ္။ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ေဆးထပ္ေသာက္တာကေတာ႔ ပထမႏွစ္ႏွစ္အတြင္းျပန္မျဖစ္ ေအာင္ေလ်ာ႔က်သြားမႈက ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ေသ ေၾကာင္းၾကံစည္မႈနဲ႔တြဲတတ္ပါတယ္။ လူနာ ၁၀ ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ေလာက္ရွိတတ္ပါတယ္။
Author: ေဒါက္တာဇြဲေကာင္းခ်စ္ (Vol-8 / No-10) Healthcare Journal