ဆင္ေျခေထာက္ဆိုသည္မွာ

ဆင္၏ေျခေထာက္ကဲ့သို႕ ႀကီးလာေသာေရာဂါကိုဆင္ေျခေထာက္

ေရာဂါဟုေယဘူယ် ေခၚႏိုင္ပါတယ္ ။အေနာက္တိုင္းေဆးပညာအရေတာ့ Eleph-

tiasisလို႕ေခၚပါတယ္ ။ဘာေႀကာင့္ ျဖစ္တာလဲဆုိရင္ သန္ေကာင္ႏြယ္၀င္ ပိုးတစ္မ်ိဳး

ျဖစ္တဲ့ WucheriaBancrofti ၀ူခ်ီးရီးယား ဘန္ခေရာဖ္တီေႀကာင့္ ျဖစ္တာပါ ။

ထိုေရာဂါပိုးကို ႀကဴလက္ ဖာတီဂန္ CulexFatigansဆိုတဲ့ ျခင္တစ္မ်ိဳး

က လူတစ္ေယာက္မွ တစ္ေယာက္ထံသယ္ေဆာင္လာပါတယ္ ။ထိုျခင္ေတြဟာ

မသန္႕တဲ့ပတ္၀န္းက်င္ ၊ျခင္ခိုေအာင္းႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာေပါက္ပြားႏုိင္ႀကပါတယ္ ။

အာရွတိုက္ ၊အာဖရိကတိုက္နဲ႕ ေတာင္အေမရိကတိုက္တို႕မွာဆင္ေျခေထာက္ျဖစ္

ေစေသာ ျခင္ေတြ ေပါက္ပြားႏုိ္င္ႀကပါတယ္ ။Wucheriaလို႕ေခၚတဲ့ ေရာဂါပိုးဟာ

ျခင္ကိုက္ခံရတဲ့ လူေတြထံမွာအဖုိအမအတူယွဥ္တဲြျပီးလူ၏ ေပါင္ျခံ ၊ခ်ိဳင္းစသည့္

ေနရာေတြမွာရွိတဲ့ ျပန္ရည္အက်ိတ္ ဂလင္း Lymphatic glands တို႕မွာေနထုိင္ပါ

တယ္ ။ထိုအဖိုအမသန္ေကာင္မ်ားမွတဆင့္ သန္ေကာင္ငယ္မ်ားထပ္ဆင့္ေပါက္

ပြားႀကပါတယ္ ။ယင္းသန္ေကာင္ငယ္မ်ားဟာမိုက္ခရုိဖိုက္လားရီးယား Microfilaria

အျဖစ္ လူတို႕ရဲ႕ ေသြးထဲမွာလွည့္ပတ္သြားလာေနထုိင္ပါတယ္ ။ဒီသန္ေကာင္ပိုး

ေတြဟာေန႕ဘက္မွာအဆုတ္ ၊အသည္းစတဲ့ ကိုယ္တြင္းအဂၤါအစိ္တ္အပိုင္းေတြ

မွာပုန္းေအာင္းေနေလ့ရွိပါတယ္ ။ညဘက္ေရာက္မွသာေသြးထဲမွာသြားလာေလ့

ရွိပါတယ္ ။ ဒါေႀကာင့္ ဆင္ေျခေထာက္ ေရာဂါပိုးရွိ ၊မရွိကိုညဘက္တြင္ စစ္ေဆး

ႀကေလ့ရွိပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ

-မႀကာခဏခ်မ္းတုန္ျပီးအဖ်ားတက္ျခင္း

-ေပါင္ျခံအက်ိတ္ ၊ခ်ိဳင္းအက်ိတ္မ်ားေရာင္ရမ္းျခင္း

-ေျခ ၊လက္စသည္တို႕ ေရာင္ရမ္းျခင္း

-အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ ေ၀ွးေစ့ ေရာင္ရမ္းျခင္း

-ရင္ႀကပ္ပန္းနာကဲ့သုိ႕ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ႀကပ္ျခင္း

-အေရျပားမွာအင္ျပင္ကဲ့သို႕ အကြက္မ်ားထြက္လာျခင္း

-အေရျပားယားယံျခင္း

-ေျခ ၊လက္တို႕မွာရွိတဲ့ အေရျပားမ်ားထူလာျခင္း

-ဆီးသြားရာတြင္ ႏြားႏို႕ကဲ့သုိ႕ အျဖဴေရာင္အနည္ပါေသာဆီးမ်ားသြားျခင္း

စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကုသမလဲ

-ေရာဂါျဖစ္လာရင္ေတ့ာသန္ခ်ေဆးတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Diethylcarbamazineကို

၂၈ ရက္တိတိတိုက္ေကြ်းရပါတယ္။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ

အဓိကကေတာ့ ျခင္မကိုက္ေအာင္ ၊ျခင္မေပါက္ပြားေအာင္ လုပ္ရပါ့ မယ္။

ဖုံး-ေလွာင္ထားေရေတြကိုေသခ်ာဖုံးထားရမယ္။

သြန္-ေရတင္က်န္ေနတာေတြကိုသြန္ပစ္ရမယ္။

ခပ္ -ပိုးေလာက္လန္းေတြကိုခပ္ပစ္ရမယ္။

စစ္ -ေရကိုေသခ်ာစစ္ျပီးမွ ေသာက္သုံးရမယ္။

ေလာင္း -ေရေျမာင္းထဲတို႕ကိုေရနံဆီတို႕ ေလာင္းရမယ္။

ေထာင္ -ေန႕လည္ေန႕ခင္းအိ္ပ္ရင္ ျခင္ေထာင္ ေထာင္အိပ္ရမယ္။

လဲ -ဘုရားေသာက္ေတာ္ေရတို႕ ၊ပန္းအိုးတို႕ ၊ခ်ိဳးေရကန္တို႕ကိုအခ်ိန္

မွန္ လဲလွယ္ရမယ္။

ဖြင့္-ေနေရာင္ရေအာင္ ျပတင္းတံခါးေတြကိုဖြင့္ရမယ္။

ျမဳပ္-ေရတင္က်န္ႏုိင္တဲ့ အိုးျခမ္းပဲ့ ၊တာယာအေဟာင္းေတြကိုေျမျမဳပ္

ပစ္ရမယ္။

ရွင္း -ျခင္ေအာင္းႏို္င္တဲ့ ျခဳံႏြယ္ပိတ္ေပါင္းေတြ ၊ပစၥည္းအေဟာင္းေတြ

ကိုရွင္းပစ္ရမယ္။

မႈတ္ -ျခင္မေအာင္းႏိုင္ေအာင္ ျခင္ေဆးနဲ႕ မႈတ္ထုတ္ပစ္ရမယ္ ။

ကမၻာ႕က်န္းမာေရးအဖဲြ႕အစည္းႀကီး WHO က ၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ

ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါကို ကမၻာတစ္၀ွမ္း ကင္းစင္ဖို႕အတြက္ အသက္ ၂ ႏွစ္မွ

စျပီးလူထုတစ္ရပ္လုံးကိုသန္ခ်ေဆး ၂ မ်ိဳး တိုက္ေကြ်းတဲ့ အစီအစဥ္ကိုအေကာင္

အထည္ ေဖာ္လ်က္ရွိပါတယ္။

သန္ခ် ေဆး၂မ်ိဳးကေတာ့ Albendazole 400mg နဲ႕ Diethylcarbamazine

100mg တို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္ ။အသက္ ၂ႏွစ္နဲ႕ ၅ႏွစ္ႀကားဆိုတစ္မ်ိဳးကိုတစ္လုံးစီ ၊

အသက္ ၅ႏွစ္နဲ႕ ၁၄ႏွစ္ႀကားဆို Albendazole တစ္လုံး ၊ Diethylcarbamzine

၂လုံး ၊၁၄ႏွစ္နဲ႕ အထက္ဆို Albendazole တစ္လုံး ၊ Diethylcarbamzine  ၃လုံး ကို

ႏုိင္ငံအ၀န္း တိုုက္ေကြ်းပါတယ္။

သန္ခ်ေဆးမေသာက္သင့္သူေတြကေတာ့

-အသက္ ၂ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ

-ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြ

-ေသြးတိုးဆီးခ်ိဳ ကဲ့သုိ႕ေသာနာတာရွည္ေရာဂါ ရွိသူေတြ

-ေရာဂါ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ခံစားေနရသူေတြ

ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဘာေတြဆိုးက်ိဳးရွိလဲ

• သန္ခ်ေဆးျဖစ္တဲ့အေလ်ာက္ လႈပ္ရွားရင္ မူးမယ္ ၊ပ်ိဳ႕မယ္
• အင္ျပင္ထမယ္။

ပ်ိဳ႕ရင္ B6 တစ္လုံးေသာက္။ အင္ျပင္ထရင္ ဘာမီတြန္တစ္လုံးေသာက္။

မသက္သာက ၊ေဆးမတည့္သလို ျဖစ္ကနီးစပ္ရာေဆးရုံ ၊ေဆးခန္းျပပါ။

Author – ေခတ္သစ္ဇီ၀က