တီဘီေရာဂါဆိုတာလူတိုင္း ၾကားဖူးၾကပါတယ္။ တီဘီေရာဂါက ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ေနရာတိုင္းမွာျဖစ္ႏုိင္ တယ္။ တီဘီေၾကာင္႔ ဦးေႏွာက္အေျမွးပါးေရာင္ႏိုင္တယ္။ အဆုတ္တီဘီ၊ အရိုးတီဘီ၊ အူတီဘီ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း မွာလဲတီဘီျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အေရျပားမွာလဲျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အမ်ားဆံုးျဖစ္တာကေတာ႔ အဆုတ္တီဘီပါ။
တီဘီေရာဂါက Mycobacterium tuberculosis အေကာင္ေၾကာင္႔ျဖစ္တာပါ။ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ကေနတစ္ဆင္႔ကူးပါတယ္။ ေရာဂါပိုးရွိသူႏွင္႔နီးကပ္စြာ စကားေျပာတဲ႔အခါ၊ ေရာဂါပိုးရွိသူကေခ်ာင္းဆိုး ႏွာေခ် လိုက္တဲ႔အခါရႈထုတ္လုိက္တဲ႔ ေလနဲ႔အတူတီဘီပိုးကေလထဲ ပ်ံ႕ေနပါတယ္။ ဒါကိုရႈမိရင္ကူးပါတယ္။ ေရာဂါပိုးရွိ သူေထြးထုတ္လိုက္တဲ႔တံေတြးကို လက္နဲ႔ကိုင္မိတဲ႔အခါ၊ ေရာဂါပိုးရွိတဲ႔သလိပ္နဲ႔ ညစ္ေပေနတဲ႔ပစၥည္းကို ကိုင္မိ တဲ႔အခါ အဲဒီလက္ကိုမေဆးဘဲ ႏွာေခါင္းျပန္ကိုင္တာစသည္ျဖင္႔လည္း ကူးႏုိင္ပါတယ္။
တီဘီေရာဂါဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာပိုအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ တီဘီေရာဂါပိုးေတြပ်ံ႕ႏွံ႔လြယ္တာေၾကာင္႔ေရာ အာဟာရပိုင္းခ်ိဳ႕တဲ႔လြယ္တာေၾကာင္႔ေရာဆိုင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြမွာ တီဘီေရာဂါပိုျဖစ္လြယ္ပါတယ္။ အ တူေနမိသားစု၀င္တစ္ဦးဦးမွာ တီဘီေရာဂါျဖစ္ေနရင္ပိုျဖစ္လြယ္ပါတယ္။
အဆုတ္တီဘီေရာဂါမွာ ဘာေတြျဖစ္မလဲေပါ႔။ ညေနပိုင္းေတြေငြ႔ေငြ႔ေလးကိုယ္ပူေနတတ္မယ္။ ရက္ရွည္ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ သလိပ္ထြက္မယ္။ ညဘက္ေတြေခါင္းေခၽြးေတြ တအားထြက္မယ္။ အစားအေသာက္ပ်က္မယ္။ ပိန္လာမယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို သလိပ္ထဲေသြးေတာင္ပါႏုိင္တယ္။
ဒီလိုေတြခံစားေနရရင္ ဓာတ္မွန္လဲရိုက္သင္႔တယ္။ သလိပ္စစ္တာနဲ႔ လိုအပ္တဲ႔ေသြးစစ္တာေတြလုပ္ သင္႔တယ္။ ဓာတ္မွန္က အဆုတ္တီဘီလို႔ျပရင္ သလိပ္စစ္ရပါမယ္။ သလိပ္စစ္တာကအေရးႀကီးပါတယ္။ တံ ေတြးျဖစ္လို႔မရဘူး။ မနက္အေစာႀကီးထြက္တဲ႔ သလိပ္ျဖစ္ရပါမယ္။ လိုအပ္ရင္သလိပ္ပိုးေမြးရပါမယ္။ သလိပ္ထဲ မွာပိုးေတြ႔မေတြ႔က ကုသမႈအပိုင္းအတြက္ သလိပ္ပိုးမေတြ႔တဲ႔သူေတြထက္ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။
တီဘီေဆးေတြေသာက္ရတဲ႔အခါမွာလည္း ဒါပထမဦးဆံုးအႀကိမ္လား၊ သလိပ္ပိုးေတြ႔လားေပၚမူတည္ ၿပီး ေသာက္ေဆးပဲလား၊ ထိုးေဆးပါဦးမလား၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာေသာက္ဖို႔လိုလဲ စတာေတြကြဲျပားပါတယ္။ တီဘီေဆးေသာက္ေနရင္းမွာလဲ သတ္မွတ္ထားတဲ႔ကာလေတြမွာ သလိပ္ပိုးစစ္ေနရပါမယ္။ ေဆးေသာက္တဲ႔အ ခါေန႔တုိင္းမေမ႔မေလ်ာ႔ေသာက္ဖို႔လုိပါတယ္။ ေဆးျပတ္လိုက္ေသာက္လုိက္ဆိုရင္ ေဆးယဥ္ပါးတဲ႔ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
အခုေနာက္ပိုင္းေတြမွာ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေတြအျဖစ္မ်ားလာတာေၾကာင္႔ တီဘီရယ္လို႔စေတြ႔တာနဲ႔ Genexpert ဆိုတာကိုစစစ္ခိုင္းတတ္ပါတယ္။ တီဘီဌာနေတြမွာ အခမဲ႔စစ္လို႔ရပါတယ္။ ေဆးယဥ္ပါးေနတာမ်ိဳးရွိ မရွိစစ္တာပါ။ အေျဖေပၚမူတည္ၿပီး ကုသပံုကြာပါတယ္။ တီဘီေဆးေတြကျပင္းတယ္။ စေသာက္လုိက္တာနဲ႔ ေပ်ာ႔သြားတာပဲ။ အစာလညး္မစားခ်င္ေတာ႔ဘူး ဆုိတာေတြလဲၾကားရတတ္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါထက္ပို ၿပီးလည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ တီဘီေဆးေတြက မ်က္စိထိခိုက္ႏုိင္ပါတယ္။ အာရံုေၾကာေတြအားနည္းႏုိင္တယ္။ ထံု က်င္တာေတြနားေလးတာေတြျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဆီးနီမယ္။ ေက်ာက္ကပ္လည္းထိခုိက္ႏုိင္တယ္။ အသည္းေရာင္ ျခင္းေတြ၊ အသား၀ါျခင္းေတြ၊ အဆစ္ေတြနာတာေတြျဖစ္ႏုိင္တယ္။
ဒါေၾကာင္႔တီဘီေဆးေသာက္ရမယ္႔လူနာေတြဟာ တီဘီေဆးမေသာက္ခင္မွာ မ်က္စိစစ္တာ၊ အသည္း စစ္တာ၊ ေက်ာက္ကပ္စစ္တာေတြလုပ္သင္႔ပါတယ္။ ေဆးေသာက္ေနတုနး္တစ္ခုခုခံစားလာရရင္လည္း လိုအပ္ သလိုစစ္ရပါတယ္။ တီဘီကေသခ်ာကုရင္ ေရာဂါေပ်ာက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ အဆုတ္မွာအမာရြတ္က်န္ခဲ႔တတ္ ပါတယ္။
တီဘီရဲ႕ေရာဂါလကၡဏာေတာ႔မျပေသးေပမယ္႔ တီဘီေရာဂါရွိသူႏွင္႔ ထိေတြ႔မႈေတြရွိထားတယ္ဆိုရင္ တီဘီဟုတ္မဟုတ္အသားထဲေဆးထိုးၿပီး စမး္တာလဲရွိပါတယ္။ အေျဖမွာေတာ႔ ကြဲျပားတဲ႔သတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိ ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြမွာေတာ႔ တီဘီေဆးတစ္မ်ိဳး (သို႔) ႏွစ္မ်ိဳးကိုသတ္မွတ္တဲ႔အခ်ိန္ကာလ တစ္ခုအထိေသာက္ရ ပါတယ္။
တီဘီကေနရာတိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ အက်ိတ္လဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာတီဘီျဖစ္ျဖစ္ အဆုတ္မွာ တီဘီျဖစ္ျဖစ္ စစ္ေဆးဖို႔လိုတယ္။ တီဘီေဆးကေတာ႔ တီဘီေရာဂါမွန္သမွ်မွာ အေျခခံကုသနည္းပါပဲ။ ျဖစ္တဲ႔ေန ရာေပၚမူတည္ၿပီးအျခားကုသနည္းေတြ ထပ္လုပ္ရပါတယ္။ တီဘီေရာဂါပထမအႀကိမ္ျဖစ္တာနဲ႔ ေနာက္ထပ္တစ္ ႀကိမ္ထပ္ျဖစ္တာေတာင္ ကုသပံုမတူလို႔သတိျပဳၾကေစခ်င္ပါတယ္။
Author: Dr. CST