ေမးခုိင္ေရာဂါ (tetanus) ဆုိတာကို လူတုိင္းၾကားဖူးၾကမယ္ထင္ပါတယ္… ဘာလုိ႔ ေမးခုိင္ေရာဂါလုိ႔ ေခၚတာလဲဆုိရင္ ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ရင္ ေမးရုိးေတြကစၿပီး မာေတာင့္လာၿပီး တစ္ကုိယ္လံုးက ၾကြက္သားေတြပါ ေတာင့္တင္းလာတတ္တာမ်ဳိးမို႔ပါ… အခုေခတ္မွာ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆးေတြ ေပၚလာၿပီဆုိေပမယ့္ ေမးခုိင္ေရာဂါရဲ႕ အႏၲရာယ္ဟာ အခုထိ ရွိေနဆဲ၊ ရွိေနလတၱံ႔၊ ဒုကၡေပးေနဆဲ၊ ဒုကၡေပးလတၱံ႔ပါပဲ… ေမးခုိင္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရၿပီး ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ပြားတဲ့သူေတြရဲ႕ ၁၀ ရာခုိင္ႏွုန္းဟာ ကုသမွဳခံယူခြင့္ ရရင္ေတာင္မွ အသက္မရွင္ၾကပါဘူး…
ဒီေလာက္ဆုိးတဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါကိုျဖစ္ေစတဲ့အေကာင္က ေျမဆီေတြ၊ ေျမေဆြးေတြ၊ ဖုန္မွဳန္႔ေတြ၊ သံေခ်းေတြထဲမွာ ေပါက္ပြားေနထုိင္ၾကတဲ့ ေလမရွိဘဲ အသက္ရွင္ေနထိုင္ႏုိင္ၾကတဲ့ Clostridium tetani လို႔ေခၚတဲ့ ဘက္တီးရီးယားပုိးေတြပါပဲ… အဲ့ဒီပိုးေတြဟာ ကုိယ္ခႏၶာထဲကို ဘယ္လုိဝင္ၾကသလဲဆုိရင္ ေခ်းတက္ေနတဲ့ ေညွာင့္စူး၊ သံစူးမိတာအျပင္ ေၾကာင္ကုတ္၊ ေခြးကိုက္၊ ေမ်ာက္ကုတ္မိတာေတြကေနတဆင့္ ေပါက္ၿပဲေနတဲ့ အေရျပားကိုျဖတ္ၿပီး ဝင္ေရာက္တတ္ၾကပါတယ္… အနည္းဆံုး ပုိးရွိတဲ့ ဆူး၊ သံေလးနဲ႔ အသာေလးျခစ္မိရင္ေတာင္ ကူးစက္ေစတတ္ပါတယ္… ဒါမွမဟုတ္ ေပါက္ၿပဲေနတဲ့ ေျခ၊လက္နဲ႔ ေမးခုိင္ပိုးရွိတဲ့ ေျမေဆြး၊ ဖုန္ေတြကို ကုိင္မိတာ၊ ထိမိတာဆုိရင္ေတာင္မွ ေမးခုိင္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ေစႏုိင္ပါတယ္… ဒါေၾကာင့္ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရလာတုိင္း အရင္သံုးလအတြင္း ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆးမထိုးထားဖူးဘူးဆိုရင္ ေဆးခန္းေတြမွာ ခ်က္ခ်င္း ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ထုိးေပးၾကတာပါ…
ေမးခုိင္ေရာဂါက ေမးခုိင္ပုိးကူးစက္ခံရၿပီး ၈ရက္ကေန ၇ လအတြင္း လကၡဏာစျပပါတယ္… ေယဘုယ်အားျဖင့္ ပုိးဝင္ေရာက္တဲ့ေနရာက ဗဟုိအာရံုေၾကာစနစ္နဲ႔ ေဝးေလေလ လကၡဏာစျပခ်ိန္ ၾကာေလေလပဲျဖစ္ပါတယ္… လကၡဏာစျပခ်ိန္ တုိေတာင္းေလေလ ေဝဒနာခံစားရမွဳ ျပင္းထန္ေလေလပါပဲ… ေမြးကင္းစကေလးေတြမွာေတာ့ ေမြးၿပီး ၄ ရက္ကေန ၁၄ရက္အတြင္းမွာ လကၡဏာစျပပါတယ္…
ေမးခုိင္ပုိးဟာ ၾကြက္သားေတြရဲ႕ က်ံဳ႕ဆန္႔မွုကို ေႏွာင့္ယွက္တဲ့ အဆိပ္ေတြကို ထုတ္လႊြတ္ေပးတာမို႔ တျခားေရာဂါေတြနဲ႔မတူတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကုိ ျဖစ္လာေစတတ္တာပါ… ေမးခုိင္ပုိးကူးစက္ခံရရင္ အရင္ဆံုး ေမးရိုးေတြမာေတာင့္လာၿပီး ပါးစပ္မဟႏုိင္ျဖစ္ပါတယ္… ဒါကို အေနာက္တုိင္းအေခၚနဲ႔ Lockjaw or trismus လုိ႔ေခၚပါတယ္… ဒါ့အျပင္ မ်က္ႏွာမွာရွိတဲ့ ၾကြက္သားေတြကိုပါ ဆြဲက်ံဳ႕ေစတာမို႔ Risus sardonicus or Risus grin လုိ႔ေခၚတဲ့ ေမ်ာက္ၿပံဳးၿပံဳး (သုိ႔မဟုတ္) စပ္ၿဖဲၿဖဲ မ်က္ႏွာပံုစံျဖစ္လာပါတယ္… အဲ့ဒါဟာ ေျပာင္ျပေနတာမဟုတ္ပါဘူး… ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ လကၡဏာတစ္ခုပါ…
ေမးရုိးေတာင့္ၿပီးေနာက္ပုိင္း လည္ပင္း၊ ရင္ဘတ္၊ ေနာက္ေက်ာ၊ ဝမ္းဗိုက္နဲ႔ တင္ပါးမွာရွိတဲ့ ၾကြက္သားေတြပါ အခုလုိ ေတာင့္တင္းမာေၾကာလာတတ္ပါတယ္… ေနာက္ေက်ာက ၾကြက္သားေတြက အရမ္းကို ဆြဲက်ံဳ႕လုိက္တဲ့အခါ လူဟာ ေလးကိုင္းလုိ ေနာက္ျပန္ေကြးညြတ္သြားတတ္ပါတယ္… အဲ့ဒါကို အေနာက္တုိင္းေဆးပညာအေခၚနဲ႔ opisthotonus or opisthotonos လုိ႔ေခၚပါတယ္… တခါတရံမွာ ဒီလုိ ၾကြက္သားေတြေတာင့္တင္းၿပီးတက္တာက အသက္ရွဴတာကို အေထာက္အကူေပးတဲ့ ၾကြက္သားေတြကိုပါ က်ံဳ႕ပစ္တာမို႔ အသက္ရွဴမရျဖစ္တတ္ပါတယ္…
ၾကြက္သားေတြ အၾကာႀကီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္က်ံဳ႕ရင္ အလြန္နာက်ဥ္တတ္ၿပီး ဒါကို tetany လို႔ေခၚပါတယ္… ဒီလုိျဖစ္တာ ျပင္းထန္လြန္းလုိ႔ အရုိးေတြက်ဳိးတာ၊ ၾကြက္သားေတြစုတ္ၿပဲတာမ်ဳိးအထိ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္.. တျခားလကၡဏာေတြအေနနဲ႔ သြားရည္ေတြတျမားျမားက်တာ၊ ေခၽြးေတြအမ်ားႀကီးထြက္တာ၊ ဖ်ားတာ၊ လက္ဖဝါး၊ ေျခဖဝါးေတြ က်ံဳ႕ေတာင့္တာ၊ စိတ္ဆတ္တာ၊ အစာမ်ဳိရခက္တာ၊ အသက္ရွဴမရတာ၊ ေလမြန္းတာ၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္တာ၊ ႏွလံုးထိခုိက္တာ၊ ဆီး၊ဝမ္း မထိန္းႏုိင္တာေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္…
ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ အရုိးျငမ္းၾကြက္သား (Voluntary Skeletal Muscles)ေတြကိုပဲ ေမးခုိင္ပုိးရဲ႕ အဆိပ္က သက္ေရာက္မွဳရွိတာျဖစ္ၿပီး ႏွလံုးၾကြက္သားလို ကုိယ္ခႏၶာရဲ႕ တျခားၾကြက္သားေတြအေပၚေတာ့ သက္ေရာက္ႏိုင္စြမ္းမရွိတာက နည္းနည္း ကံေကာင္းတယ္လုိ႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္… တကယ္လို႔သာ အဲ့ဒီ တျခား ၾကြက္သားေတြေပၚကိုလည္း သက္ေရာက္မွဳရွိခဲ့မယ္ဆုိရင္ အခုထက္ပိုၿပီး ေသႏွဳန္းျမင့္ႏုိင္ပါတယ္…
ေမးခုိင္ေရာဂါကို
၁။ တစ္ကုိယ္လံုးျဖစ္ေသာေမးခုိင္ (Generalized Tetanus)
၂။ ေမြးကင္းစေမးခုိင္ (Neonatal Tetanus)
၃။ ခိုက္မိေသာေနရာတင္ျဖစ္ေသာေမးခုိင္ (Local Tetanus)
၄။ ဦးေခါင္းတြင္သာျဖစ္ေသာေမးခုိင္ (Cephalic Tetanus)
ဆုိၿပီး အမ်ဳိးအစား (၄)မ်ဳိး ခြဲျခားႏုိင္ပါတယ္…
တစ္ကုိယ္လံုးျဖစ္တဲ့ေမးခိုင္က အျဖစ္အမ်ားဆံုးအမ်ဳိးအစားျဖစ္ၿပီး ေမးခိုင္ေရာဂါအားလံုးရဲ႕ ၈၀% မွာျဖစ္ပါတယ္… ဒီေမးခုိင္က အေပၚမွာေျပာထားတဲ့ လကၡဏာေတြအတုိင္း ေမးခုိင္တယ္၊ မ်က္ႏွာ စပ္ၿဖဲၿဖဲျဖစ္တယ္၊ ေနာက္ၿပီးေအာက္ဆင္းလာၿပီး လည္ပင္းကစလုိ႔ တစ္ကုိယ္လံုးက ၾကြက္သားေတြ ေတာင့္တင္းလာတယ္… အသက္ရွဴခက္တာ၊ အစာမ်ဳိခက္တာ၊ ဖ်ားတာ၊ ေခၽြးထြက္လြန္တာ၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္တာေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္… ဒီလုိခံစားရတာက ေလးပတ္ (တစ္လ) ေလာက္အထိ ၾကာႏုိင္ပါတယ္.. လံုးဝျပန္ေကာင္းဖို႔ဆုိရင္ေတာ့ လေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာႏုိင္ပါတယ္… မ်ားေသာအားျဖင့္ မကုသဘဲထားရင္ ေလးရက္အတြင္း ေသႏုိင္ပါတယ္…
ေမြးကင္းစေမးခုိင္ေရာဂါကေတာ့ တစ္ကုိယ္လံုးျဖစ္တဲ့ေမးခုိင္ရဲ႕ ပံုစံကြဲတစ္ခုပါပဲ… ဘာလို႔ခြဲေျပာတာလဲ ဆုိရင္ ေမြးကင္းစမွာျဖစ္တတ္လုိ႔ပါ… ေမြးကင္းစမွာ ဘယ္လုိေၾကာင့္ျဖစ္သလဲဆုိရင္ ေမြးၿပီးလို႔ ခ်က္ႀကဳိးျဖတ္တဲ့အခါမွာသံုးတဲ့ကိရိယာ၊ ခ်က္ႀကိဳးခ်ည္တဲ့ႀကိဳးေတြမသန္႔လို႔ရွိရင္ ေမြးကင္းစကေလးေတြကို ေမးခုိင္ပုိးကူးစက္ဝင္ေရာက္တတ္တာေၾကာင့္ပါ… ဒါ့အျပင္ ေမြးကင္းစကေလးငယ္ရဲ႕ ခ်က္ထဲကို မသန္႔တဲ့ေဆးရြက္ႀကီးေတြ၊ မသန္႔တာေတြထည့္မိရင္လည္း ေမြးကင္းစကေလးငယ္မွာ ေမးခုိင္ေရာဂါပုိး ကူးစက္ခံရႏုိင္ပါတယ္… အဲ့ဒါေၾကာင့္ ကေလးရဲ႕ ခ်က္ထဲကို ဘာမွ မထည့္ဖို႔ ညြန္ၾကားၾကတာပါ…
ေနာက္တစ္ခ်က္က မိခင္က ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး မထိုးထားလုိ႔ပါ… တကယ္လို႔သာ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္က ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ႀကိဳတင္ၿပီး ထိုးထားမယ္ဆုိရင္ ေမြးကင္းစကေလးငယ္ေတြမွာ မိခင္ဆီကေန ေမးခုိင္ေရာဂါပိုးကို ကာကြယ္တဲ့ ကုိယ္ခံအားေတြရရွိေနမွာမုိ႔ ေမးခုိင္ေရာဂါ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး… ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္တုိင္းဟာ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး အနည္းဆံုးႏွစ္ႀကိမ္ ထိုးထားၿပီးျဖစ္သင့္ပါတယ္… ဒီလုိကာကြယ္ေဆးထုိးၾကတဲ့အတြက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံေတြမွာ မဖြံ႕ၿဖိဳးေသးတဲ့ႏုိင္ငံ ေတြထက္ပိုၿပီး ေမြးကင္းစကေလးငယ္ေတြမွာ ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ႏွဳန္း အလြန္နည္းပါတယ္…
ေနရာတင္ျဖစ္တဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါကေတာ့ အျဖစ္နည္းပါတယ္… ဒီေမးခုိင္အမ်ဳိးအစားျဖစ္ရင္ေတာ့ လူနာဟာ သူထိခုိက္မိတဲ့ေနရာ၊ ပိုးဝင္ေရာက္တဲ့ေနရာမွာရွိတဲ့ ၾကြက္သားေတြပဲ က်ဳံ႕ေတာင့္သြားတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္… ဒီလုိ က်ံဳ႕ေတာင့္ေနတာက ရက္သတၱပါတ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာႏုိင္ၿပီး တျဖည္းျဖည္းခ်င္းမွ သက္သာ သြားတတ္ပါတယ္… ဒီ ေနရာတင္ျဖစ္တဲ့ေမးခုိင္ေရာဂါေဝဒနာရွင္ေတြရဲ႕ (၁) ရာႏွဳန္းေလာက္သာ ေသႏုိင္တာျဖစ္ေပမယ့္ ဒီေနရာတင္ျဖစ္တဲ့ေရာဂါဟာ တစ္ကို္ယ္လံုးျဖစ္တဲ့ေမးခုိင္ေရာဂါရဲ႕ ေရွ႕ေျပးလကၡဏာတစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါေသးတယ္…
ဦးေခါင္းမွာတင္ျဖစ္တဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါကေတာ့ အရွားပါးဆံုး ေမးခုိင္ေရာဂါအမ်ဳိးအစားတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ပြားမွဳအားလံုးရဲ႕ ၀.၉ ကေန ၃ ရာခုိင္ႏွဳန္းေလာက္မွာပဲ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္… သူကေတာ့ ဦးေခါင္းမွာတင္ျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့အတိုင္းပဲ၊ ဦးေခါင္းပိုင္းမွာရွိတဲ့ ၾကြက္သားေတြနဲ႔ အာရံုေၾကာေတြကိုပဲ သက္ေရာက္ေစတာ၊ က်ဳံ႕ေတာင့္ေစတာျဖစ္ပါတယ္… မ်ားေသာအားျဖင့္ ေခါင္းကိုထိခုိက္မိတာေၾကာင့္ ေခါင္းခံြရိုးအက္ကြဲတာ၊ စုတ္ၿပဲတာ၊ မ်က္စိထိခုိက္မိတာ၊ သြားႏွုတ္တာ၊ အလယ္နားျပည္ယုိတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္… ဒါေပမယ့္ ခႏၶာကုိယ္ရဲ႕ တျခားအစိတ္အပိုင္းမွာ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရရင္လည္း ဒီ ဦးေခါင္းမွာတင္ျဖစ္တဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါအမ်ဳိးအစားျဖစ္ႏုိင္ပါေသးတယ္… မ်က္ႏွာဆိုင္ရာဦးေဏွာက္အာရံုေၾကာ (Facial Nerve) ကို အမ်ားဆံုးထိခုိက္မိတာေၾကာင့္ ေမးခုိင္တာ၊ မ်က္ႏွာအာရံုေၾကာေသတာ၊ မ်က္ခြံတြဲက်တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္… တျခားဦးေဏွာက္အာရံုေၾကာေတြကိုလည္း ထိခုိက္မိတာမ်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ပါ ေသးတယ္… ဒီအမ်ဳိးအစားဟာ ရွားပါးလြန္းတာေၾကာင့္ သူ႔မွာျဖစ္တဲ့လကၡဏာေတြက ေမးခုိင္ေရာဂါမွာ ပံုမွန္ေတြ႔ေနက် လကၡဏာေတြနဲ႔ ကြဲျပားတာမို႔ တခ်ဳိ႕ဆရာဝန္ေတြေတာင္ ေမးခိုင္ေရာဂါလုိ႔ သံသယျဖစ္ခဲၾကပါတယ္… ဒါေပမယ့္ ဒီအမ်ဳိးအစားဟာ တျခားအမ်ဳိးအစားေတြထက္ ပိုၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ဒီအမ်ဳိးအစားကေန တစ္ကုိယ္လံုးမွာျဖစ္တဲ့ေမးခုိင္ေရာဂါအမ်ဳိးအစားအျဖစ္ေျပာင္းလဲသြားရင္ ေသႏွဳန္း ၁၅ – ၃၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ရွိႏုိင္ပါတယ္…
အခုထက္ထိေတာ့ ေမးခုိင္ပုိးရွိမရွိကို ေသြးကတဆင့္ စစ္ေဆးႏုိင္ျခင္းမရွိေသးပါဘူး… အဓိကကေတာ့ လူနာရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြနဲ႔ပဲ ေမးခုိင္ေရာဂါဟုတ္မဟုတ္ ခြဲျခားႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္… ေနာက္ၿပီး spatula test လို႔ေခၚတဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါဟုတ္၊ မဟုတ္ စမ္းသပ္တဲ့ နည္းတစ္ခုကိုလည္း အသံုးျပဳႏုိင္ပါေသးတယ္… ဘယ္လုိစမ္းသလဲဆုိရင္ လူနာရဲ႕ အေနာက္ဘက္အာေခါင္နံရံကုိ ထိပ္ဖ်ားေပ်ာ့တဲ့ကိရိယာ (ဂြမ္းကိုထိပ္မွာ ညွပ္ထားတဲ့ ေဆးခန္းသံုးညွပ္ဆုိရင္လည္းရပါတယ္…) နဲ႔ ထိၿပီး စမ္းတာျဖစ္ပါတယ္… အဲ့လုိ စမ္းတဲ့အခါ ေမးရုိးက တမင္လုပ္တာမဟုတ္ဘဲ အဲ့ကိရိယာကို အလုိေလ်ာက္ ကိုက္မိတယ္ဆိုရင္ Spatula test positive ျဖစ္လုိ႔ ေမးခုိင္ေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ေျပာလို႔ရၿပီး ေမးရုိးကဘာမွမျဖစ္ဘဲ အဲဒီဝင္လာၿပီးထိတဲ့ ကိရိယာကုိ ပ်ဳိ႕ၿပီး အန္ထုတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ Spatula test negative ျဖစ္လို႔ ပံုမွန္ပဲလုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္… ဒီ Spatula test နဲ႔ စမ္းသပ္တာဟာ တကယ့္ကုိ တိက်တဲ့ နည္းစနစ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး မွားယြင္းၿပီး positive ျဖစ္ႏုိင္ေျခမရွိ (high specificity , zero false-positive test results) တဲ့အျပင္ ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့လူနာ ၉၄% မွာ Positive ျဖစ္တယ္ (high sensitivity ) လုိ႔ အေမရိကန္ အပူပိုင္းေဒသ ေဆးပညာႏွင့္ တကုိယ္ရည္သန္႔ရွင္းမွဳဂ်ာနယ္ (The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene ) က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္…
ေမးခုိင္ေရာဂါျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ေတာ့ နည္းနည္းေပ်ာ့ရင္ ေမးခိုင္ကိုိယ္ခံအား (Tentanus Immunoglobulin, TIG) ကုိ အေၾကာေဆး၊ အသားေဆးအေနနဲ႔ ထိုးေပးႏုိင္ပါတယ္… အဲ့ဒါနဲ႔အတူ Metronidazole ကိုလည္း အေၾကာသြင္းေဆးရည္အေနနဲ႔ ဆယ္ရက္ေလာက္အထိ လႊတ္ေပးသင့္ပါတယ္… ၾကြက္သားေတြ ေတာင့္တင္းတာကို ေလ်ာ့က်ေစဖုိ႔ Diazepam ကုိလည္း အေၾကာေဆး၊ ေသာက္ေဆးအေနနဲ႔ ေပးႏုိင္ပါတယ္…
ေမးခုိင္ေရာဂါအရမ္းဆုိးရင္ေတာ့ ေဆးရံုတင္ၿပီး အေရးေပၚ ၾကပ္မတ္ကုသေဆာင္မွာထားၿပီး ကုသင့္ပါတယ္… အထူးသျဖင့္ လူနာကို လွဳံ႕ေဆာ္မွဳျဖစ္ေစမယ့္ အလင္း၊ အသံ၊ အနံ႔ ေတြနဲ႔ေဝးတဲ့ တိတ္ဆိတ္တဲ့ အေမွာင္ခန္းထဲမွာ ထားၿပီး ကုသသင့္ပါတယ္… ကုသတဲ့ေနရာမွာလည္း အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းမပိတ္ေအာင္ လည္ပင္းကို ေဖာက္ထား (tracheostomy) သင့္ပါတယ္… ေလျပြန္ထဲထည့္ရတဲ့ Endotracheal tube က လူနာကို လွဳံ႕ေဆာ္မွဳပိုရေစတာေၾကာင့္ လည္ပင္းေပါက္ ေဖာက္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္… ေနာက္ၿပီး ျပင္ပ အသက္ရွဴကိရိယာ အကူနဲ႔ တစ္လေလာက္အထိ အသက္ကူ ရွဴေပးသင့္ပါတယ္… အာဟာရကုိလည္း မျပတ္ေအာင္ စီမံတုိက္ေကၽြးရပါမယ္… လုိအပ္တဲ့ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ကုသမွဳ ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္… ေမးခုိင္လူနာေတြရဲ႕ ၁၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းဟာ ကုသမွဳခံယူေနရင္းကကို ေသဆံုးတတ္ၾကပါတယ္… သက္သာတယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ လံုးဝျပန္ေကာင္းဖို႔အတြက္ကေတာ့ လေပါင္းမ်ားစြာၾကာႏုိင္ပါတယ္…
တျခား ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔ မတူတဲ့တစ္ခ်က္က ေမးခုိင္ေရာဂါဟာ တစ္ခါကူးစက္ျဖစ္ပြားၿပီးရင္လည္း ကိုယ္ခံအားမရဘဲ ထပ္ၿပီး ကူးစက္ခံရရင္ ထပ္ၿပီး ျဖစ္ပြားတတ္တာပါပဲ… ဒါေၾကာင့္ ထိခုိက္ရွနာျဖစ္ရင္ ေမးခုိင္ေရာဂါကာကြယ္ေဆး ( Tetanus Toxoid) ကိုပဲ ထုိးထားတာ စိတ္အခ်ရဆံုးျဖစ္ပါတယ္… လူႀကီးတစ္ေယာက္ဟာ ထိခုိက္ရွနာျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး ထုိးမယ္ဆုိရင္ ခ်က္ခ်င္းႀကီးေတာ့ ကုိယ္ခံအားက ထြက္လာတာမဟုတ္ပါဘူး… အနည္းဆံုး ၂ ပတ္ၾကာမွ ကုိယ္ခံအားရတာျဖစ္ပါတယ္… အသက္ ၆ လေအာက္ ကေလးေတြမွာေတာ့ အသက္ ၂ လ၊ ၄ လ နဲ႔ ၆ လေတြမွာ ဆံုဆို႔၊ၾကက္ညွာ၊ ေမးခုိင္ေရာဂါကာကြယ္ေဆး (DPT, Diphtheria, Pertussis, Tetanus Vaccine) အေနနဲ႔ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဌာနေတြရဲ႕ အစီအစဥ္နဲ႔ လစဥ္ပံုမွန္ထုိးေပးေနတဲ့အတြက္ သိပ္စိုးရိမ္စရာမရွိပါဘူး… ဒါေၾကာင့္ ကုိယ့္ကေလးကို တကယ္ခ်စ္တယ္ဆုိရင္ ကာကြယ္ေဆးေတြကို သူ႔အခ်ိန္နဲ႔သူ မပ်က္မကြက္ သြားေရာက္ထုိးႏွံေပးသင့္ပါတယ္…
နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ေျပာရရင္ ဒီေမးခုိင္ေရာဂါဟာ အခုထက္ထိ လူ႔အသက္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္… ဒီေလာက္ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါကို ကာကြယ္ေဆး မေမ့မေလ်ာ့ထိုးၿပီး ကာကြယ္ရမယ့္အျပင္ ကုိယ့္ရဲ႕ ေသြးသား၊ ကေလးေတြအတြက္လည္း ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆးပံုမွန္ထိုးတာမ်ဳိး၊ လစဥ္ကာကြယ္ေဆးထုိးတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ ပံုမွန္ကာကြယ္ေဆးထုိးတာမ်ဳိး၊ ထိခုိက္ရွနာမျဖစ္ေအာင္သတိထားတာမ်ဳိး၊ မေတာ္တဆျဖစ္ခဲ့ရင္လည္း ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆးကို မပ်က္မကြက္ ထုိးႏွံၿပီး ကာကြယ္ၾကဖို႔လုိေၾကာင္း အသိေပးေျပာၾကားရင္း က်ေနာ့္ရဲ႕ ဒီ “ ေမးခုိင္ေရာဂါ ေၾကာက္စရာ” ဆုိတဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကုိ ဒီမွာပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လုိက္ပါရေစဗ်ာ…
Author – ေဒါက္တာေနလင္းေအာင္ (ေပ်ာ္ဘြယ္)