Appendicitis
ျမန္မာလိုေတာ့ အူအတက္ေရာင္ျခင္းပါ။ အူအတက္ (Appendix) ဆိုတာက အူမႀကီး (Large Intestine) ရဲ႕ Caecum ဆိုတဲ့ အပိုင္းကေန ထြက္ေနတဲ့ တစ္ဖက္ပိတ္ အေခါင္းပါ ကိုယ္တြင္းအဂၤါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ လူတိုင္းမွာ အူအတက္ပါ ပါတယ္။ အရွည္ကေတာ့ ၅စင္တီမီတာေလာက္ အၾကမ္းအားျဖင့္ ရွိပါတယ္။ အူအတက္က ဝမ္းဗိုက္ေနရာရဲ႕ ညာဘက္ေအာက္နား (Right Iliac Fossa) မွာ ရွိပါတယ္။
အူအတက္ေရာင္တာ ဘာလို႔ျဖစ္လဲဆိုေတာ့ အၾကမ္းအားျဖင့္ေျပာရရင္
အူအတက္ရဲ႕ တစ္ဖက္ပိတ္အေခါင္းထဲကို တစ္ခုခုလာပိတ္ရာကေနၿပီး ဘက္တီးရီးယားေတြ ေပါက္ပြားလာျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့လာပိတ္တဲ့တစ္ခုခုက အူမႀကီးကေနျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာအလုံးအက်ိတ္လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စားလိုက္တဲ့အစာထဲက မာတာ (ဥပမာ- မာလကာသီးအေစ့၊ ဆီးသီးအေစ့) လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အစာေဟာင္း (မစင္ခဲ) လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အဲ့လိုတစ္ခုခု လာပိတ္တဲ့အခါမွာ အူအတက္ကို ေထာက္ပံ့တဲ့ ေသြးနည္းလာတဲ့အတြက္ ဘက္တီးရီးယားေတြ ေပါက္ပြားလာၿပီး အူေရာင္ရမ္းျခင္း ဆိုတာ ျဖစ္လာပါတယ္။
ဘက္တီရီးယားပိုးေတြ ေပါက္တဲ့အခါမွာ ခုခံအားစနစ္ကေန ဘက္တီးရီးယားေတြကို သတ္မယ့္ ကိုယ္ခံအား ဆဲလ္အမ်ိဳးအစားေတြ အမ်ားႀကီး ေရာက္လာတယ္။ ေသြးလႊတ္ေၾကာေလးေတြက က်ယ္လာၿပီး ဆဲလ္ေတြေရာက္လာဖို႔ ကူညီပံ့ပိုးၾကတယ္။ အက်ိဳးဆက္ကေတာ့ အူအတက္ဆိုတဲ့ ေနရာက်ဥ္းက်ဥ္းေလးမွာ အရည္ေတြထြက္လာၿပီး အူအတက္ေရာင္ပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာျပည္ ေတြအမ်ားႀကီးနဲ႔ ျပည့္ႏွက္လာကာ (Appendicular Abscess) ျဖစ္လာပါတယ္။ေနာက္ဆုံးျပည့္လြန္းမက ျပည့္ၾကပ္လာတဲ့အခါမွာ အူအတက္ေပါက္တာ (Burst Appendix) ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ထို႔ေနာက္ ဗိုက္ေခါင္း (Peritoneum) ထဲကို ေပါက္ထြက္ရာကေန ဗိုက္အေခါင္းေရာင္တာ (Peritonitis) ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
သို႔မဟုတ္ ျပည္ေတြနဲ႔ ျပည့္တဲ့အဆင့္မွာပဲ သက္သာသြားတာလဲ ရွိမယ္။ သက္သာရာကေန အလုံးအခဲ (Appendicular Mass) ျဖစ္သြားတာလည္း ရွိတယ္။ သက္သာသြားရာကေန ေနာက္တစ္ခါ ျပန္နာႏိုင္တယ္။ ၁၅ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ေလာက္ ျဖစ္တယ္။ က်ားမ အ႐ြယ္မေ႐ြးဘူး။ ၂ ႏွစ္ေအာက္ကေလးမွာျဖစ္တာေတာ့ ရွားတယ္။
အူအတက္ေရာင္ျခင္းရဲ႕လကၡဏာေတြကေတာ့
စစခ်င္းမွာ ဗိုက္ေအာင့္တယ္။ ဗိုက္တစ္ျပင္လုံးက စၿပီးေအာင့္တာကေန တျဖည္းျဖည္းနာတဲ့ေနရာက အူအတက္ရွိတဲ့ေနရာ (ညာဖက္ေပါင္ရင္းအေပၚပိုင္းနား ) ကိုေရာက္ သြားေလ့ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေလွနံဓါး ထစ္မွတ္လို႔မရဘူး။ အူအတက္ေရာင္တဲ့သူကဖ်ားတာ ၊ ေအာ့အန္ခ်င္တာ ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္တာ စတဲ့ေဝဒနာေတြလည္း ခံစားရႏိုင္ေသးတယ္။ ၿခဳံေျပာရရင္ နာ အန္ ဖ်ား ေပါ့။ အရင္ဆုံး ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္နာမယ္။ ၿပီးရင္အန္မယ္။ ေနာက္ဆုံး ဖ်ားမယ္ေပါ့။ ဒါကို ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ အေခၚအေဝၚနဲ႔ (Murphy’s Triad) လို႔ေခၚပါတယ္။
အဲလကၡဏာသုံးခုရွိရင္ ေသခ်ာေအာင္ အာထရာေဆာင္း႐ိုက္တာ၊ ေသြးစစ္တာ စသျဖင့္ ထပ္စစ္ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အူအတက္ရွိတဲ့ေနရာ မွာတျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြလည္း ရွိေသးလို႔ပါ။ အဲဒီအဂၤါေတြမွာ ေရာဂါတစ္ခုခုျဖစ္ပြားလို႔လည္း ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္နာျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ဥပမာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္တာ ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေက်ာက္တည္တာ ၊ အူမႀကီးေရာင္ရမ္းတာေတြ ၊ သားအိမ္ႁပြန္ (fallopian tube ) တြင္ သေႏၶတည္တာေတြမွာလည္း ဗိုက္ေအာင့္ဗိုက္နာျဖစ္ၿပီး အန္တာ ဖ်ားတာေတြရွိႏိုင္လို႔ပါ။
ကုသနည္းကေတာ့ အူအတက္ေရာင္တာဟာ အေရးေပၚအေျခအေနျဖစ္တဲ့အတြက္ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူဖို႔လိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိန္မေတာ္ ညသန္းေခါင္ျဖစ္ပါက ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီးကိုသာ တန္းသြားပါလို႔အႀကံေပးခ်င္ပါတယ္။
Author : Dr.528