ေနာက္ထပ္ ေျပာစရာတစ္ခုကေတာ့ ေသာက္သံုးေနတဲ့ ေဆးဝါးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ေဆးဝါးေတြဟာ ဝက္ျခံထြက္ေစႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေရျပား အေျခအေနေတြရဲ႕ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ ဝက္ျခံဖုလို ထြက္လာတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဝက္ျခံလိုဖုေတြဟာ တစ္ပံုစံတည္းျဖစ္ၿပီး မ်က္ႏွာႏွင့္ ကိုယ္ခႏၶာအေပၚပိုင္းမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီလို ဝက္ျခံလိုအဖုေတြ ထြက္ေစတဲ့ ေဆးေတြထဲမွာ ထိပ္ဆံုးကပါတာကေတာ့ စတီးရိြဳက္ေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ စတီးရိြဳက္ေဆးေတြကို ေသာက္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ထိုးတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လိမ္းတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဝက္ျခံလိုအဖုေတြ ထြက္ေစႏိုင္တာပါ။ ေနာက္ထပ္ ေဆးေတြကေတာ့ ကိုယ္ခံအားက်ေစတဲ့ ေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ Ciclosporin လိုကိုယ္ခံအားက်ေစတဲ့ ေဆးေတြဟာလည္း ဝက္ျခံလို အဖုေတြကို ထြက္ေစတတ္ပါတယ္။ ဝက္ျခံလုိ အဖုေတြကို ထြက္ေစႏိုင္တဲ့ ေဆးေတြထဲမွာ စိတ္က်ေရာဂါမွာေပးတဲ့ ေဆးေတြလည္းပါဝင္ပါတယ္။ Lithium လိုေဆးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တီဘီေဆးတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Isoniazid ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆးထဲမွာပါတဲ့ေဆးေတြ၊ အတက္ေရာဂါမွာေပးတဲ့ေဆးေတြ Iodide ေတြနဲ႔ Bromide ေတြ၊ ဗီတာမင္ ဘီ ၂၊ ဘီ ၆ ႏွင့္ ဘီ ၁၂ ေတြဟာလည္း ဝက္ျခံလိုအဖုေတြ ထြက္ေစနိုင္တဲ့ေဆးေတြထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။
ဝက္ျခံျဖစ္ေစဖို႔အတြက္ အားေပးတဲ့အရာေတြအေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ မ်ိဳးရိုးဗီဇဟာ ဒီအခ်က္ေတြထဲမွာ မပါမျဖစ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ ဝက္ျခံျဖစ္ေစဖို႔ လြယ္ကူတဲ့ မ်ိဳးရိုးဗီဇရွိေနတဲ့သူေတြဟာ ဝက္ျခံကို ပိုၿပီးျဖစ္လြယ္တာပါ။ ဘယ္မ်ိဳးရိုးဗီဇလို႔ တစ္ခုတည္း အတိအက် မေျပာႏိုင္ေသးေပမယ့္ ဝက္ျခံျဖစ္ေစဖို႔ ပိုလြယ္တဲ့ မ်ိဳးရိုးဗီဇရွိေနတာကိုေတာ့ အားလံုးလက္ခံထားၾကပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ လူတစ္ဦးခ်င္းစီ ေနပံုထုိုင္ပံုႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္က သက္ေရာက္တဲ့အခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ အျငင္းအခံု အျဖစ္ရဆံုးအခ်က္ကေတာ့ အစားအေသာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဝက္ျခံျဖစ္ေနတဲ့ လူအမ်ားစုဟာ အစားအေသာက္ေၾကာင့္ သူတုိ႔ရဲ႕ ဝက္ျခံေတြ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြရဲ႕ ရလဒ္ကေတာ့ တသမတ္တည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ေသာ ေလ့လာမႈေတြမွာ အစားအေသာက္နဲ႔ ဝက္ျခံထြက္တာ ပတ္သက္မႈရွိတာကို ေတြ႕ရွိၾကၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ေလ့လာမႈေတြမွာေတာ့ အစားအေသာက္နဲ႔ ဝက္ျခံပတ္သက္တာကို မေတြ႕ရွိၾကပါဘူး။ သၾကားဓာတ္မ်ားတဲ့ အစားအစာေတြနဲ႔ ဝက္ျခံထြက္တာ ပတ္သက္တယ္လို႔ တစ္ခ်ိဳ႕က ယူဆၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ နို႔ႏွင့္ ႏို႔ထြက္ပစၥည္းေတြနဲ႔ ဝက္ျခံထြက္တာ ပတ္သက္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒီအခ်က္မွာလဲ ေလ့လာမႈေတြရဲ႕ရလဒ္က တသမတ္တည္း မဟုတ္ျပန္ပါဘူး။ က်န္းမာေရးေကာင္းေစတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ (ဥပမာ – ေျမထဲပင္လယ္စာ) ျဖစ္တဲ့ ငါး၊ ငါးကထြက္တဲ့အဆီေတြနဲ႔ အူအတြင္းက ဘက္တီးရီးယားေတြကို ပြားေစတဲ့ အစားအေသာက္ေတြဟာ ဝက္ျခံရဲ႕ ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ၿပီး ဝက္ျခံထြက္တာကို နည္းေစႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အစားအစာကေနၿပီးေတာ့ ဝက္ျခံထြက္တာကို သက္ေရာက္မႈရွိႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကတာကေတာ့ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ အဝလြန္တဲ့သူေတြမွာ ဝက္ျခံ ပိုထြက္ႏိုင္ၿပီး ပိုလဲဆိုးႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေဆးလိပ္ေသာက္တာပါ။ ေဆးလိပ္ေသာက္တာဟာ အနည္းအက်ဥ္းေတာ့ ဝက္ျခံထြက္တာအေပၚမွာ သက္ေရာက္မႈရွိတယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ အရက္ေသာက္တာေၾကာင့္ ဝက္ျခံပိုထြက္သလားဆိုတာဟာလည္း အေျဖမထြက္ေသးတဲ့ ပုစာၦတစ္ပုဒ္ပါပဲ။ ေလ့လာမႈလဲ အနည္းအက်ဥ္းပဲ ျပဳလုပ္ထားၾကေသးၿပီး အေျဖကလဲ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု မတူပါဘူး။ ဝက္ျခံထြက္တာဟာ ရာသီလာတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ဝက္ျခံထြက္တဲ့သူေတြရဲ႕ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက ရာသီမလာမီ တစ္ပတ္ကေန ႏွစ္ရက္အတြင္းမွာ ဝက္ျခံပိုထြက္တတ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ လူမ်ိဳးတိုင္းမွာ ေတြ႕ရၿပီး လူတစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးေတာ့ အတိအက်မတူူက်ပါဘူး။ စိတ္ဖိအားမ်ားတာနဲ႔ အိပ္ေရးပ်က္တာေတြကေတာ့ အတူတူထားၿပီး ေလ့လာခဲ့ၾကတဲ့အခ်က္ေတြပါ။ စိတ္ဖိအားမ်ားတာဟာ ဝက္ျခံထြက္တာကို ပိုထြက္ေစနိုင္၊ ပိုဆိုးတဲ့ဝက္ျခံေတြျဖစ္ေစႏိုင္တာကို ေတြ႕ၾကရေပမယ့္ အိပ္ေရးပ်က္တာကေတာ့ ဝက္ျခံကို သိသိသာသာ သက္ေရာက္မႈ မေတြ႕ၾကပါဘူး။ ဒါေတြကေတာ့ ေလ့လာမႈျပဳထားၾကတဲ့ ဝက္ျခံနဲ႔ဆက္စပ္ႏိုင္တဲ့ အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္ေတြရဲ႕ အေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကေတာ့ အလွျပင္ပစၥည္းေတြအေၾကာင္းပါ အလွျပင္ပစၥည္းေတြ အၾကာႀကီးသံုးတဲ့သူေတြမွာ ဝက္ျခံထြက္တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တခါတေလမွာေတာ့ အသားျဖဴေစတဲ့ အလွျပင္ပစၥည္းတစ္ခ်ိဳ႕ေတြမွာ ပါဝင္ေနတဲ့ စတီးရိြဳက္ေၾကာင့္ ဝက္ျခံထြက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ အလွျပင္ပစၥည္းထဲမွာ ပါဝင္ေနတဲ့ အရာေတြထက္ ဘယ္လိုအမ်ိဳးအစား အလွျပင္ပစၥည္းလဲ (ဥပမာ – အဆီက်ေဆး) ဆိုတာက ဝက္ျခံထြက္တဲ့အေပၚမွာ ပိုၿပီးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္လို႔ ယူဆၾကတာပါ။ အခုလို အလွျပင္ပစၥည္းလို႔ ေျပာရင္လဲ ဒီအထဲမွာ ဆံပင္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အလွျပင္ပစၥည္းေတြလည္း တစ္ခါတည္းပါဝင္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ဆံပင္အလွျပင္ပစၥည္းေတြဟာလဲ ဝက္ျခံပိုထြက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ မ်က္ႏွာ ခဏခဏေဆးတာျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္ႏွာ ခဏခဏသစ္တဲ့သူေတြမွာလည္း ဝက္ျခံပိုထြက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒဏ္ရာရတာနဲ႔ ပံုမွန္ဆပ္ျပာေတြနဲ႔ သန္႔စင္ေဆးရည္ေတြဟာ အယ္လ္ကာလီ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ဝက္ျခံထြက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သက္ေရာက္မႈရွိႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကတဲ့အခ်က္ေလးေတြအေၾကာင္း အက်ဥ္းေျပာျပခဲ့တာပါ။ ဘယ္အခ်က္က အတိအက် ဘယ္ေလာက္ သက္ေရာက္မႈရွိသလဲဆိုတာ အေျဖရွာေနၾကဆဲျဖစ္ပါတယ္။ မိမိမွာ အဲဒီလို အခ်က္တစ္ခုခုကေနၿပီး ဝက္ျခံပိုထြက္ေစတယ္လို႔ ယူဆရင္ အဲဒီအခ်က္ကို ခဏေရွာင္ၾကဥ္လိုက္ၾကဖို႔ပါ။ ၿပီးရင္မိမိရဲ႕ အေနအထိုင္ အစားအေသာက္ေတြကို တိတိက်က် မွတ္တမ္းတင္ထားၾကည့္ၾကဖို႔ပါ။ အဲဒါမွ အဲဒီဝက္ျခံပိုထြက္ေစတယ္လုိ႔ ထင္ရတဲ့ အျပဳအမူ အစားအေသာက္၊ အေျခအေနဟာ အမွန္တကယ္ပဲ မိမိရဲ႕ ဝက္ျခံထြက္မႈအေပၚမွာ သက္ေရာက္ေနသလားဆိုတာ သိႏိုင္ၾကမွာပါ။ က်န္ေနေသးတဲ့ ဝက္ျခံအေၾကာင္းေတြကို ေနာက္တစ္ပတ္မွာ ဆက္ၿပီးေျပာျပပါဦးမယ္။
Author: ေဒါက္တာေက (အေရျပား), Healthcare Journal, vol 8, No42 (3.11.17)