ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ အေစာပိုင္းလေတြမွာ ပ်ိဳ႕တာ၊ အန္တာကို ကိုယ္ဝန္ရွိစအိပ္ရာထေရာဂါလို႔ ေခၚတယ္။ မနက္ခင္းမွာ အျဖစ္မ်ားလို႔ ဒီနာမည္ေပးတာျဖစ္မယ္။ ေန႔ခင္းေရာ ညပိုင္းမွာပါ ျဖစ္တတ္တာပါပဲ။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၇၀-၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္တတ္တယ္။ တဝက္ေလာက္က ေဆးကုသမႈ ခံယူၾကရတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ ၆ ပတ္မွာစတတ္ၿပီး၊ ၁၂ ပတ္ေရာက္ရင္ သက္သာသြားၾကတယ္။ ပ်ိဳ႕အန္မယ္၊ ရင္သားနာမယ္၊ အစာအိမ္ျပႆနာေပးမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ မၾကာခဏဆီးသြားမယ္၊ ေမာပန္းမယ္၊ အားအင္ျပည့္ၿပီး အေလးခ်ိန္တိုးလာမယ္၊ အေနအထိုင္ခက္ခဲလာမယ္။
အေရျပားေျပာင္းလဲမႈေတြရွိမယ္။ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားနဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလည္း ေျပာင္းလာမယ္။အေတာ္အေနရခက္တယ္။ အန္တာက အေတာ္အသင့္ ဆိုးတာနဲ႔ လက္ထိုးအန္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တျခားအန္တဲ့ေရာဂါေတြလို ေဆးကုစရာ မလိုပါ။
ကေလးကိုလည္း မထိခိုက္ေစပါ။ ဆိုးရင္ေတာ့ ေရဓာတ္၊ ဆားဓာတ္ခန္းေျခာက္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်မယ္။ Alkalosis အယ္လ္ကာလီဓာတ္မ်ားတာနဲ႔ Hypokalemia ပိုတက္ဆီယမ္ နည္းတာေတြ ျဖစ္မယ္။
ေဆးကုဘို႔လိုၿပီ။ဘာလို႔ျဖစ္သလဲအနံ႔အသက္တခ်ိဳ႕ကို မႀကိဳက္ျဖစ္တာေၾကာင့္လား ထင္ရတယ္။ အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းမ်ားလာလို႔ ထင္ၾကတယ္။ အရင္ကထက္ အဆ ၁၀၀ အထိမ်ားလာတယ္လို႔ တခ်ိဳ႕ကဆိုတယ္။ အေသအခ်ာ ဒါေၾကာင့္လို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ သၾကားဓာတ္နည္းလို႔လည္း ထင္တယ္။ ကေလးဆီ အခ်င္းကတဆင့္ပို႔ေပးရလို႔နည္းတာ။ ပ႐ိုဂ်က္စတီ႐ုန္းမ်ားလာလို႔ သားအိမ္ႂကြက္သားေတြ ေလ်ာ့လာေစသလို အစာအိမ္ႂကြက္သားကိုလည္း အဲလိုေလ်ာ့ေစမလား ထင္ရတယ္။
HCG ေဟာ္မုန္းမ်ားတာလည္း စဥ္းစားတယ္။ အသည္းအင္ဇိုင္းမ္မ်ား လာတာေၾကာင့္လားလည္း စဥ္းစားတယ္။ ကာကြယ္စနစ္ အေနနဲ႔လည္း စဥ္းစားတယ္။ အထဲကကေလးကို မေအစားတဲ့ထဲပါတဲ့ အဆိပ္အေတာက္ေတြရန္ကေန အကာကြယ္ေပးတာလား စဥ္းစားလာတယ္။ ပ်ိဳ႕တာ၊ အန္တာမျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ကပိုပ်က္က်တတ္တယ္လို႔ ထင္တယ္။ မိခင္ကိုလည္း တနည္းတလမ္းနဲ႔ ကာကြယ္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္ ခုခံစနစ္အား နည္းလာတယ္။ မသင့္တာကို အန္ထုတ္တဲ့သေဘာ ျဖစ္မလား ယူဆတယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲျဖစ္ေစတာ မေသခ်ာလို႔ ကုသနည္းဟာလည္း မေရရာလွပါ။ ခံစားရတာကို သက္သာေအာင္သာ လုပ္ရတာမ်ားတယ္။
- အစာေျခရည္ဆန္တာနဲ႔ တြဲေနတာဆိုရင္ ညမအိပ္ခင္ Antacid ေလေဆးေသာက္အိပ္ပါ။
- အစားအေသာက္မွာ ဖိုင္ဘာမ်ားတာ စားေပးပါ။ အဆီလည္းစားဘို႔လိုတယ္။ ေပါင္မုန႔္ျဖဴက အညိဳထက္ဒီေနရာမွာသင့္တယ္။
- အသီးအႏွံ၊ အသီးအ႐ြက္ေတြလည္း အစိမ္းမစားသင့္ပါ။ အဆီမ်ားတဲ့အသား ေရွာင္ထားပါ။
- စားၿပီးရင္ လဲေလ်ာင္းမေနပါနဲ႔၊ အစာစားၿပီး လမ္းေလွ်ာက္ေပးပါ။
- သၾကားဓာတ္နည္းတာျဖစ္ရင္ သြားရည္စာ ခဏခဏစားေပးပါ။
- သံပုရာ၊ ေရွာက္သီး၊ လိေမၼာ္သီးေတြကိ အက်ိဳးမ်ားေစတယ္။ Ginger capsules, Ginger tea ခ်င္း (ဂ်င္း) ေဆးေတာင့္။
- ခ်င္းလက္ဖက္ရည္ေကာင္းတယ္။- အန္ရင္ ေရခဲငုံပါ။
- ခါစားရင္ နဲနဲခ်င္းစားပါ။ ထမင္းစားၿပီးၿပီးခ်င္း ေရမေသာက္ေသးဘဲ နာရီဝက္ေနမွ ေသာက္ပါ။ မစားခင္ ေရကို နာရီဝက္ႀကိဳ ေသာက္ထားႏိုင္တယ္။ မနက္မထခင္ Soda crackers စားႏိုင္တယ္။ အိပ္ရာထရင္ Crackers စားပါ။ အနံ႔အရသာ မႀကိဳက္တာမစားပါနဲ႔။ အစာစားခ်ိန္မွာ မစားဘဲမေနပါနဲ႔။
- ေကာင္းေကာင္း အနားယူပါ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ေပးပါ။- အာလူးခ်စ္ပ္ စားႏိုင္တယ္။ Lollipops ငုံထားပါ။
- သံဓာတ္အားေဆးေၾကာင့္ထင္ရင္ သံဓာတ္နည္းနည္းသာပါတာ ေျပာင္းေသာက္ပါ။- ဗီတာမင္ ဘီ 650 mg ေသာက္ပါ။
- ဆားဓာတ္ခန္းေျခာက္တာျဖစ္ရင္ ORS ဓာတ္ဆားထုပ္ေသာက္ပါ။ ေသာက္တာလည္း အန္ရင္ Ringer Lactate drip သြင္းပါ။
ကိုယ္ဝန္ရင့္လာရင္ ျဖစ္တတ္တာေတြအတြက္ ခါးနာရင္ အေနအထား ေျပာင္းေပးပါ။ ခြာျမင့္ဖိနပ္ မစီးရ။ အေလးအပင္ မမရ။ ခါးကုန္းၿပီးမွ မတင္ရ။ မလုပ္ရ။ ေျခေထာက္ကို အျမင့္မွာတင္ၿပီး နားပါ။ ဒူးေကြး၊ ေဘးတစ္ဖက္ လွည့္အိပ္ပါ။ ေပါင္ျခားထဲ တခုခုခံထားပါ။ ခါးကိုအပူ၊ အေအး တင္ေပးပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။
အသက္ရွဴခက္ခဲရင္ ခါးမတ္မတ္ထိုင္ပါ။ အိပ္ရင္ ခပ္မတ္မတ္အိပ္ပါ။ အသက္ရွဴေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ ဝမ္းခ်ဳပ္ရင္ ေရ၊ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။ အသီးအႏွံမ်ားမ်ား စားပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။ႂကြက္သားနာရင္ ကယ္လ္စီယမ္ေဆးစားပါ။ လႈပ္ရွားရင္ သက္သက္သာသာလုပ္ပါ။ အအိပ္ပ်က္ရင္ မအိပ္မီ ေရေႏြးျဖင့္ ေရခ်ိဳးပါ။ နားနာေနေန ထိုင္ပါ။
အစာမေၾကျဖစ္ရင္ တေန႔ ၅၊ ၆ ႀကိမ္ အစာနည္းနည္းခ်င္း စားပါ။ ေလထတတ္သည့္ အစားေရွာင္ပါ။ ဆိုဒါ၊ အင္တီအက္စစ္ေဆး မစားရ။ အစာစားစဥ္ ခပ္မတ္မတ္ထိုင္စားပါ။ စားၿပီးၿပီးခ်င္း မအိပ္ရ။ အစာစားၿပီး ၂ နာရီအတြင္း ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္ရ။
ေသြးျပန္ေၾကာထုံးရင္ ေျခေထာက္ ျမႇင့္ထားပါ။ လွဲေနပါ။ အၾကာႀကီး မရပ္၊ မသြားရ။ ေျခအိပ္၊ ဖိနပ္အၾကပ္ မစီးရ။ အထူးလုပ္သားသည့္ ေျခအိတ္သုံးပါ။ အၿမဲထိုင္မေနရ။
ေဖာေရာင္ရင္ ေျခေထာက္ ျမႇင့္ထားပါ။ ဘယ္ဘက္ေစာင္း အိပ္ပါ။ ဆားေလွ်ာ့စားပါ။ ရင္သား ႀကီးထြားလာမယ္။ နာမယ္၊ တင္းမယ္၊ ထိပ္ဖ်ားအေရာင္ရင့္လာမယ္။ ထိပ္ဖ်ားဝင္ေနရင္ ဆြဲထုတ္ေပးပါ။ေရခ်ိဳးစဥ္ ႏို႔ထိပ္ဝကို သန႔္ရွင္းေပးပါ။ ႏို႔သီးေဘးမွ အေရာင္ညိဳ အဝိုင္းတြင္ ဘဲ၊ ငန္း အေရျပားလို အသီးလုံးေလးမ်ား ေပၚလာမယ္။ ရင္သားတြင္ အလုံးအက်ိတ္ ရွိမရွိ စစ္ေဆးပါ။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ အန္ျခင္းကိုယ္ဝန္ေဆာင္သူ ၇၀-၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာျဖစ္တတ္တယ္။ တခါတေလ ေဆးေတြ အသုံးမက် ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မျဖစ္မေန ေပးရတဲ့ေဆးတခ်ိဳ႕ဟာ Placebo လူနာ စိတ္သက္သာရေစတဲ့ေဆးလို႔ ေခၚတယ္။- ဗီတာမင္ ဘီ6 ေပးေလ့ရွိတယ္။
Doxylamine 10 mg + Pyridoxine (B6) 10 mg ေပးသင့္တယ္။ B-Natal TheraPops eJY B-Natal Lozenges ေတြဟာ ဗီတာမင္ ဘီ6 ပါတဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။- ဆိုးဝါးသူေတြကို Promethazine 12.5-25 mg ကို ၄ နာရီျခား၊ Prochlorperazine 25 mg ကို စအိုမွ ၁၂ နာရီ ျခား ေပးႏိုင္တယ္။- Methylperdnisolone 16 mg စားေဆး၊ ထိုးေဆးကို ေနာက္ဆုံးအျဖစ္ေပးႏိုင္တယ္။ ၃ ရက္နဲ႔ သက္သာရင္ ၂ ပတ္အထိ ဆက္ေပးပါ။
မသက္သာရင္ ရပ္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ႏုစဥ္ Corticosteroids မေပးတာ ေကာင္းတယ္။- Psi Bands Acupressure ကို လက္ေကာင္ဝတ္မွာ ပတ္ထားႏိုင္တယ္။- Organic Heartburn Relieving Tea QueaseEASE နဲ႔ Essential Oil Therapy တို႔က ေခတ္သုံးေဆးေတြပါ။- ဂ်င္း (ခ်င္း) Ginger capsules of 250 mg တေန႔ ၄ ႀကိမ္ ေပးတယ္။
Author: ေဒါက္တာတင့္ေဆြ, Healthcare Journal, vol 8,no 40 (20.10.17)