လူထုက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမွာ ထိပ္ဆံုးကပါေနေသာ “ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ ေမြးစကေလး” က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈဘဲ ျဖစ္တယ္။ လူတစ္ေယာက္ က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္ဖို႔ဆုိတာ ေမြးကင္းစမတုိင္မီ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ကတည္းက မိခင္ကိုယ္၀န္ျပ၊ ဗိုက္အပ္ကတည္းက စတင္ပါတယ္။ ေဒသႏၱရ က်န္းမာေရး တပတ္တၾကိမ္(သို႔) သားဖြားမီးယပ္ပါရဂူ (အုိဂ်ီ) ေတြထံ ဗုိက္အပ္ဗုိက္ျပၾကရပါတယ္။
ေဒသႏၱရေဆးခန္းက တစ္ပတ္တစ္ၾကိမ္ ႏွစ္ပတ္တစ္ၾကိမ္ခိ်န္းတတ္ပါတယ္။ ဗိုက္ႏုစဥ္မွာ ႏွစ္ပတ္ (၁) ၾကိမ္ ေမြးခါနီးမွာ တစ္ပတ္ (၁) ၾကိမ္ခိ်န္းတတ္ျပီး ေသြးတုိး၊ သားဦး သားေႏွာင္းကေလး သားေၾကာျဖတ္ဖို႔ဆုိရင္ ေမြးကာနီးကာလမွာ ပိုမိုုျပသဖို႔ လိုအပ္မွာျဖစ္တယ္။ ေသြးဆင္းျခင္း၊ ဗုိက္ေအာင့္ျခင္း အရိအရြဲဆင္းျခင္း ၾကံဳရပါက ကေလးမလႈပ္ေတာ့ပါက ခ်က္ခ်င္းလာေရာက္ျပသဖို႔ လိုအပ္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ကေလးခ်က္ၾကိဳးရဲ႔ လုပ္ေဆာင္မႈက ကေလးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ေအာက္ဆီဂ်င္ရဖုိ႔ အစားအစာအတြက္ အညစ္အေၾကး စြန္႔ထုတ္ဖို႔အတြက္ ခ်က္ၾကိဳးမွာရိွတဲ့ ေသြးလႊတ္ေၾကာ ေသြးျပန္ေၾကာေတြက ေဆာင္ရြက္ေပးတယ္။ ကေလးဖြံ႔ျဖိဳးရွင္သန္ဖို႔ရာ မိခင္ရဲ႔အစားအေသာက္မွာ မီွခိုေနရပါတယ္။ လူ႔ေလာကထဲ ေရာက္လာရင္လည္း မိခင္ႏုိ႔ရည္က မပူလြန္း၊ မေအးလြန္း၊ သာမန္အပူခ်ိန္ရိွျပီး ပိုးမႊားကင္းတဲ့သန္႔စင္အာဟာရ ျပီးျပည့္စံုတဲ့ သဘာ၀ ဖန္တီးေပးမႈ ရရိွမွာပဲျဖစ္တယ္။
မိခင္ႏို႔ရည္မွာ သံဓာတ္၊ ဗီတာမင္စီ၊ ဗီတာမင္ေအစတဲ့ သက္ေစာင့္ဓာတ္၊ ကာဗိုဟုိက္ျဒိတ္နဲ႔ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေစတဲ့ ပ႗ိဇီ၀ပစၥည္းေတြ ပါ၀င္ေနတယ္။ ႏို႔ဦးေရ (clostrum) မွာ ခုခံမႈစြမ္းရည္ ျမွင့္တင္ေပးတဲ့ပစၥည္းေတြပါ၀င္ေနလို႔ ေမြးေမြးခ်င္းနာရီ၀က္အတြင္း ႏို႔ဦးရည္တုိက္ေကြ်းဖို႔ လိုပါတယ္။ ကေလး (၆) အရြယ္အထိ၊ မိခင္ႏို႔တစ္မိ်ဳးတည္း တုိက္ေကြ်းလို႔ရတယ္။ အသက္(၂) ႏွစ္ေက်ာ္တဲ့တုိင္ ျဖည့္စြတ္စာနဲ႔အတူ မိခင္ႏို႔တိုက္ေကြ်းႏုိင္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြ ေမြးဖြားျပီးတဲ့ေနာက္ ခႏၶာကိုယ္မွာရိွတဲ့ ေဟာ္မုန္းဓာတ္တစ္မ်ိဳး ေသြးေၾကာထဲေရာက္ရိွသြားတယ္။ ယင္းေဟာ္မုန္းက သားအိမ္ကို က်ံဳ႔တြေစျပီး၊ ပံုမွန္အေနအထားေရာက္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္ေပးတယ္။ ေဟာ္မုန္းရဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္က ႏုိ႔သီးေခါင္းကို ကေလးစုပ္ယူလုိက္တာနဲ႔ တစ္ျပိဳင္နက္ ႏုိ႔ရည္ထြက္ေစတယ္။ မိခင္ႏို႔ရည္တုိက္ေကြ်းရင္ မိခင္နဲ႔ကေလးခ်စ္ျခင္းေမတာၱစီးဆင္းလာေလ ႏုိ႔ရည္ပိုထြက္လာေလပဲျဖစ္တယ္။ ကေလးငိုတုိင္းတုိက္ ဆာတုိင္းတုိက္ အခ်ိန္ရတုိင္း တုိက္ေကြ်းရမယ္။
ေမြးကင္းစအရြယ္မွာ အရပ္က လက္မ (၂၀) သို႔ (၅၀) စင္တီမီတာ ရိွျပီး အေလးခ်ိန္ (၅) ေပါင္မွ (၉) ေပါင္အထိ (၅ဒသမ၅ ကီလိုဂရမ္ရိွတတ္ျပီး ခ်က္ၾကိဳးကတဆင့္ လိုအပ္တဲ့အေရအတြက္ ရရိွတယ္။
ေမြးျပီးရင္ ကေလးငယ္တစ္ေယာက္ ၾကီးထြားဖံြ႔ျဖိဳးေစဖို႔ ကေလးခႏၶာကို္ယ္တြင္း ဆဲလ္ပမာဏေပၚမူတည္တယ္။ ဦေႏွာက္နဲ႔ အာရံုေၾကာေတြ ရွင္သန္ဖြံ႔ျဖိဳးလာမယ္။ မိခင္နုိ႔ရည္ကရတဲ့ အဆီက ကေလးခႏၶာကို္ယ္ ေႏြးေထြးေစတယ္။
ေမြးကင္းစအရြယ္ ဦးေခါင္းၾကီးထြားျပီး ဦးေႏွာက္ဖြံ႔ျဖိဳးဖို႔ ေနရာေပးရတယ္။ ေမြးကင္းစအရြယ္နဲ႔ ဦးေႏွာက္အရြယ္ပမာဏဟာ လူၾကီးရဲ႔ ေလးပုံတစ္ပံုရွိတယ္။
ကေလးငယ္နဲ႔ ခႏၶာကိုယ္္ဖြ႔ံျဖိဳးမႈအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကယ္လိုရီက တစ္ေန႔တာ (၅၀) ကယ္လိုရီျဖစ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ (၈) ေပါင္ရိွတဲ့ ကေလးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ကယ္လိုရီ (၄၀၀) ျဖစ္တယ္။ မိခင္ႏို႔က တစ္ဆင့္ ရရိွပါတယ္။
ႏုိ႔မႈန္႔တုိက္ေကြ်းရင္ ေရေႏြးနဲ႔ ေဖ်ာ္ အေအးခံျပီး ေလးနာရီျခားတစ္ၾကိမ္ တရက္ေျခာက္ၾကိမ္ တုိက္ရမယ္။ အာဟာရျပည့္၀မွ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာရံုေၾကာ ရွင္သန္ၾကီးထြားျပီး ခႏၶာကိုယ္အတြင္း အျပင္အဂၤါမ်ား ဖြံ႔ျဖိဳးတုိးတက္လာျပီး က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ ကေလးငယ္ျဖစ္လာပါတယ္။
ေမြးစကေလး ပထမရက္ သတၱပတ္ ျဖစ္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြက ေမြးရာပါ အသား၀ါျခင္း (Neonatul Jaundico) ျဖစ္တယ္။ ေမြးကင္းစကေလးငယ္ရဲ႔ (၆၀-၆၅%) ေရာဂါျဖစ္တယ္။ အသား၀ါေရာဂါျဖစ္ျခင္းဟာ ေမြးကင္းစ မ်ားစြာပါလာတဲ့ ေသြးနီဥမ်ား ေပါက္ကြဲပ်က္စီးျခင္း ေသြးနီဥသက္တမ္း လူၾကီးေလာက္မရွည္ျခင္း ေမြးကင္းစ အသည္းလုပ္ငန္း မျပည့္၀ျခင္း၊ ဆီလီရႈဘင္ (Billirubin) အ၀ါဓာတ္မ်ားကာ အသား၀ါျခင္းတုိ႔ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
အသား၀ါတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ မိခင္နဲ႔ကေလး ေသြးအုပ္စုမတည့္ျခင္း၊ မိခင္ႏုိ႔ေၾကာင့္ ကေလး၀ါျခင္း ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္ျခင္း သည္းေျခရည္ျပြန္ပိတ္ဆို႔ျခင္း၊ ေမြးကင္းစမ်ား ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈလုိျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တယ္။
အသားမ၀ါရေအာင္ မိခင္ေသြးအုပ္စု စစ္ေဆးရမယ္။ မိခင္ေသြးနဲ႔ ကေလးရဲ႔ ေသြးအုပ္စုစစ္ေဆးျခင္း မိခင္မ်ား အာအိပ္ခ်္ နဂၢတစ္ (Rh-ne) ပါျခင္းရိွရင္ ခ်က္ခ်င္း ေသြးလဲေပးရမယ္။ ေသြးလဲမေပးရင္ ဦးေႏွာက္သားမွာ ပုံရိပ္စြဲထင္ျပီး စီပီ (cp- lereberal palsy) ျဖစ္ဖို႔မ်ားတယ္။ ေသြးလဲတာကို မိခင္က ခြင့္ျပဳရတယ္။ အသား၀ါ၊ သံသယရိွကတည္းက ေဆးရံုျပန္ျပသင့္ပါတယ္ (သို႔) ေသြးလဲလွယ္ေပးဖို႔ရမယ့္ ေဆးရံုေတြအနီး ေမြးဖြားဖို႔ စီစဥ္ထားရမယ္။
ေပါင္မျပည့္ လမေစ့ေမြးလို႔ အေမနို႔မဆုိ႔ႏုိင္ပဲ အသား၀ါျခင္းမ်ိဳးလည္း ေတြ႔ၾကံဳရႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးအထူးကုနဲ႔ ျပသရင္ပိုျပီး အက်ိဳးရိွႏုိင္ပါတယ္။
ေပါင္မျပည့္ လမျပည့္တိုင္း ကေလးအသက္မဆံုးရႈံးႏုိင္ပါ။ ကေလးအထူးကု ကေလးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈေကာင္းရင္ ေကာင္းသလို အသက္ရွင္ ၾကီးထြားသန္မာလာမွာဘဲျဖစ္တယ္။ ေပါင္မျပည့္ လမေစ့တာကေတာ့ ေသြးလဲစရာမလိုတတ္ဘူး။ ဖိုဘိုသရာဖီ (Phototheraphy) ေလာက္နဲ႔ ျပဳစုုေစာင့္ေရွာက္တာေလာက္နဲ႔ ေရာဂါကင္းရင္ အ၀ါေလ်ာ့သြားရင္ ေဆးရံုဆင္းႏုိင္ၾကပါတယ္။
ေမြးစကေလး အသား၀ါလို႔ အေမနဲ႔ေသြးအုပ္စုမတူလို႔ ေသြးလဲလွယ္တာ အခ်ိန္မီမလုပ္ရင္ ကေလးဦးေႏွာက္ထိခုိက္ကာ တစ္ဘ၀လံုး မီွခိုကေလးအျဖစ္ ထိခုိက္ဆံုးရံႈးမႈ ေတြ႔ၾကံဳႏုိင္ပါတယ္။
ခ်က္ၾကိဳးကိုလည္း တစ္ခါသံုးဓါး (သို႔) ပိုးသန္႔စင္ထားတဲ့ ကက္ေၾကး ဓါးတို႔နဲ႔ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ေမြးကင္းစကေလး ခ်က္ၾကိဳးဖ်က္ရာမွာ မသန္႔ရွင္းလို႔ ခ်က္ၾကိဳးကတစ္ဆင့္ ပိုး၀င္တတ္ပါတယ္။ ခ်က္ၾကိဳးကတစ္ဆင့္ အဆင္မသင့္ဘဲ ၀င္ႏုိင္တာက ေမးခုိင္ေရာဂါနဲ႔ ခ်က္တုိင္အနာျဖစ္ျခင္း၊ အဖ်ား၀င္ျခင္း၊ ခ်က္စိုျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္။ ကေလးငယ္ဟာ ႏုိ႔စို႔မႈနည္းလာျပီး ခႏၶာကိုယ္ေရဓာတ္ဆံုးရံႈးလာတယ္။ တစ္ကိုယ္လံုး၀ါလာျပီး ေက်ာကို ေကာ့ေကာ့ျပီး ငိုပါတယ္။ မိခင္ေတြ ၾကိဳတင္သိရိွျပင္ဆင္ထားသင့္ပါတယ္။
အဓိက ကူးစက္ႏုိင္တဲ့ ေမးခုိင္ေရာဂါမ၀င္ေအာင္ ခ်က္ၾကိဳးျဖဳတ္ရာမွာ စနစ္တက် ျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အျပင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကာလ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး (၂) ၾကိမ္ (သို႔) (၃) ၾကိမ္ အျပည့္ထိုးႏွံေပးရမယ္။ အခ်ိဳ႔က သံုးၾကိမ္ေျမာက္ကို ေမြးျပီးျပီးခ်င္း မိခင္ကို ထုိးေပးတယ္။ ကေလးမွာ ေမးခုိင္ေရာဂါအတြက္ ခုခံမႈစနစ္ျပီး သြားတယ္။ ေမးခုိင္ပိုး ကာကြယ္ထားႏုိင္တယ္။
ကေလးခ်က္တုိင္မွာ အနာျဖစ္ျခင္း မက်က္ျခင္း တစ္စံုတစ္ရာ ျပႆနာရိွခဲ့ရင္ အသား၀ါ သံသယရိွရင္ ေဆးရံုအျမန္သြားျပီး ကုသမႈ ခ်က္ခ်င္း ခံယူဖို႔လုိတယ္။ ေသြးလဲသင့္တာ မလဲေပးခဲ့ရင္ ကေလးဦးေႏွာက္ ပ်က္စီးကာ (c-p-cerlebral pulsy) ျဖစ္တာေၾကာင့္ အသိရိွဖို႔လုိတယ္။
မိခင္တုိ႔ဟာကေလးဘ၀ကာကြယ္ေဆးထိုးႏွံေပးဖို႔လိုတယ္။ ကေလးအသက္ႏွစ္လ၊ ေလးလနဲ႔ေျခာက္လအရြယ္ေတြဟာ ေဆးငါးမ်ိဳးပါ ကာကြယ္ေဆး (သို႔) ၾကက္ညွာေမးခိုင္ အသည္းေရာင္ဘီနဲ႔ ဦးေႏွာက္အေျမွးေရာင္ ကာကြယ္ေဆးထုိးေပးရမယ္။ ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆး အစက္ခ်ရာတြင္ ကေလး (၂) လသားမွာ တီဘီကာကြယ္ေဆး (BCG) ထိုးရမယ္။ အသက္ ၆ လနဲ႔ တစ္ႏွစ္ခြဲအရြယ္မွာ ၀က္သက္ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏွံေပးဖို႔ လုိအပ္ျပီး အခါအားေလ်ာ္စြာ ထိုးသင့္တဲ့ကာကြယ္ေဆးမ်ိဳး ထုိးရမယ္။
Author – ေဒါက္တာရွင္းသန္႔