အစာအိမ္ဆိုတာဟာ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္းကြၽန္ေတာ္တို႔စားလိုက္တဲ့အစားအစာေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ရင္ၫြန႔္ေအာက္အပိုင္း (epigastrium) နဲ႔ ဝမ္းဗိုက္ ဘယ္ဘက္အေပၚျခမ္းအပိုင္း (Left hypochondrium) တို႔မွာ တည္ရွိပါတယ္။ အစာေခ်အဖြဲ႕အစည္း (Digestive System) မွာ အေရးပါတဲ့ ေနရာကေန ပါဝင္ပါတယ္။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ အစားအေသာက္ေတြ စားေသာက္တဲ့အခါမွာ အရင္ဆုံး ပါးစပ္ထဲမွာ ေၾကညက္ေအာင္သြားေတြက ဝါးေပးပါတယ္။ အဲ့အခါမွာ ပါးစပ္ထဲက တံေတြးနဲ႔ အစားေတြနဲ႔ ေရာသြားၿပီး အစာလုံးအေသးေလးေတြအေနနဲ႔ ပထမအဆင့္ အစာေၾကညက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ထိုတံေတြးနဲ႔ အစာေတြနဲ႔ ေရာထားတဲ့ အစာလုံးအေသးေတြဟာ အစာေရမ်ိဳႁပြန္ (Oesophagus) ကေနတဆင့္ အစာအိမ္ထဲကို ေရာက္လာပါတယ္။ အဲ့အခါမွာ အစာအိမ္နံရံေတြကေန ထိုအစာလုံးေတြကို ေခ်ဖ်က္ဖို႔အတြက္ ဟိုက္ဒ႐ိုကလိုရစ္အက္စစ္ ထြက္လာပါတယ္။
အစာအိမ္ကေန အစာေခ်ဖ်က္ဖို႔ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ထုတ္တဲ့ ဟိုက္ဒ႐ိုကလိုရစ္အက္စစ္ဟာ ဆန္းကစ္ ၊စပ႐ိုက္စ္ စတဲ့သံဗူး အခ်ိဳရည္ေတြရဲ႕ သံဗူးခြံကို အရည္ေပ်ာ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့အထိ ျပင္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သဘာဝက အစာအိမ္အတြင္းက ထြက္လာတဲ့ အက္စစ္ဓာတ္က မိမိအစာအိမ္ကို ျပန္ေလာင္ကြၽမ္းတာမ်ိဳး မျဖစ္ဖို႔အတြက္ အကာအကြယ္ အလႊာနဲ႔ အုပ္ထားပါတယ္။
အၾကမ္းအားျဖင့္ အစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ခု ရွိပါတယ္။
နံပါတ္ ၁ အေၾကာင္းကေတာ႔
- ေရာဂါတစ္ခုခု (H pylori ပိုးဝင္ျခင္း၊ အစာအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ျခင္း)
- အေၾကာင္းတစ္ခုခု (ဥပမာ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း၊ ေဒါသထြက္ျခင္း၊ ဆီေၾကာ္ေတြ အစားမ်ားျခင္း၊ အပူအစပ္ေတြ အစာမ်ားျခင္း၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြကိုဆရာဝန္ၫြန္ၾကားမႈမရွိဘဲ မိမိဘာသာေရရွည္အလြန္အကြၽံ႕ စြဲေသာက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ခဏခဏေသာက္ျခင္း)ေၾကာင့္ အက္စစ္ဓာတ္ထြက္တာလြန္ကဲလာၿပီးအစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္တာပါ။
ဦးေႏွာက္ကိုအသုံးခ်ရတာမ်ားၿပီး စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြ၊ တာဝန္ႀကီးႀကီးယူထားရတဲ့ အႀကီးအကဲအရာရွိေတြ၊ စိတ္ပူပန္တတ္တဲ့သူေတြ၊ ေငြပမာဏ မ်ားမ်ားရင္းထားၿပီး လုပ္ရတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ကုန္သည္ေတြ၊ မနာလိုစိတ္ မ်ားတဲ့သူေတြ၊ ေဒါသတအားႀကီးသူေတြမွာဆိုရင္ အာ႐ုံေၾကာေတြ လႈံေဆာ္မႈ တအားမ်ားၿပီး အာ႐ုံေၾကာေတြက တအား လႈပ္ရွားမႈမ်ားပါတယ္။ အဲ့အခါမွာ အစာအိမ္အတြင္းက အက္စစ္ထုတ္လုပ္တဲ့ေနရာေတြကို ပိုမိုအလုပ္လုပ္လာေစၿပီး အက္စစ္ဓာတ္က ရွိသင့္တာထက္ ပိုထြက္လာၿပီး အစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္လာပါတယ္။
နံပါတ္ ၂ ကေတာ႔
အစာအိမ္ကို ဖုံးအုပ္ထားတဲ့ အကာအကြယ္အလႊာ ပါးလာၿပီး အစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္တာပါ။
ေဆးလိပ္အရက္ေသာက္သုံးျခင္း၊ အစားစာခ်ိန္မမွန္ျခင္း၊ H pylori ပိုးဝင္ျခင္း၊ အစာအိမ္ကို ေထာက္ပံ့တဲ့ ေသြးေၾကာက်ဥ္းၿပီး အစာအိမ္သို႔ ေသြးေရာက္နည္းျခင္း၊ နံပါတ္၁မွာ ေဖာ္ျပခဲ့သလိုအစာအိမ္အတြင္း အက္စစ္ဓာတ္က ရွိသင့္တာထက္ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ပိုမ်ားေနျခင္း ေတြျဖစ္တဲ့အခါမွာ ၾကာလာရင္ အစာအိမ္ကို အကာကြယ္ေပးတဲ့ အလႊာပ်က္စီးလာၿပီး အစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္လာပါတယ္။
အစာအိမ္ေရာဂါကို တခ်ိဳ႕က ရင္ပူ ေလထိုးေလေအာင့္ ေရာဂါလို႔လည္းေခၚသလို တခ်ိဳ႕ကလည္း ေလတက္တဲ့အခါမွာ ပါးစပ္အတြင္းကို အခ်ဥ္ဓာတ္ပါလာျခင္းေၾကာင့္ အစာအိမ္အခ်ဥ္ေပါက္တာ၊အစာအိမ္ေရာင္တာလို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။
အစာအိမ္ေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့
ရင္ၫြန႔္ ၊ ဝမ္းဗိုက္အေပၚပိုင္းတစ္ဝိုက္တြင္ ပူေလာင္ေနျခင္း၊ (ရင္ပူျခင္း) ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း၊ အစာမေက်သကဲ့သို႔ ခံစားရျခင္း၊ မူးေဝ ၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ခံတြင္းပ်က္ျခင္း၊ ေလအန္ျခင္း ၊ ေလခ်ဥ္တက္ျခင္း စသျဖင့္ပါ။
အစာအိမ္ေရာဂါ ပိုမိုးဆိုး႐ြားတဲ့ အဆင့္မွာဆိုရင္ေတာ့ မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ ဗိုက္နာတာ၊ ေသြးအန္တာ၊ကတၱရာလိုမ်ိဳး ဝမ္းမည္းမည္းသြားတာမ်ိဳးေတြထိပါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီအေျခအေနဆိုရင္ေတာ့ ေဆး႐ုံကို ခ်က္ခ်င္းျပသၿပီး ေသခ်ာကုသမႈ ခံယူသင့္ပါတယ္။
အဆုံးသတ္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ အစာအိမ္ေရာဂါဟာ အမ်ားအားျဖင့္ အက္စစ္ဓာတ္ လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာဝန္ေတြအေနနဲ႔ အက္စစ္ဓာတ္ေလ်ာ့နည္းေအာင္ Anti acid (အန္တီအက္စစ္) ေဆးေတြကို ေပးေလ့ရွိပါတယ္။
သို႔ေသာ္ အစာအိမ္ေရာဂါ ဆိုတာဟာ ေဆးတစ္ခုတည္းကိုပဲ အားကိုးလို႔ မရပါဘူး။ လူနာကိုယ္တိုင္ကလည္း အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ ဆင္ျခင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲ့လိုမဟုတ္ပါက ေရာဂါမေပ်ာက္ဘဲ ပိုဆိုးတာ၊ သို႔မဟုတ္ ခဏခဏ ျပန္ျပန္ျဖစ္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးသူမ်ားအေနနဲ႔ အစားေသာက္ေတြကို အခ်ိန္မွန္မွန္စားဖို႔ အက်င့္လုပ္ထားသင့္ပါတယ္။ အစာစားရာမွာလည္း ေၾကညက္စြာဝါးၿပီးမွ မ်ိဳခ်သင့္ပါတယ္။ ပမာဏနည္းနည္းနဲ႔ အႀကိမ္ေရမ်ားမ်ား ခြဲစားသင့္ပါတယ္။
အစာအိမ္ေရာဂါ သက္သာေနခ်ိန္မွာ အပူအစပ္၊ အခ်ဥ္ေတြကိုလည္း အလြန္အမင္း စားတာမ်ိဳးကိုလည္း ေရွာင္ပါ။ စိတ္ဖိစီးမႈ နည္းေအာင္ ေနပါ။ စိတ္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေအာင္ ထားပါ လို႔ အႀကံေပးရင္း နိဂုံးခ်ဳပ္လိုက္ပါတယ္။
Author : Dr. 528