Pap smear ပက္-စမီးယားဆိုတာ သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာစမ္းသပ္တဲ့နည္းျဖစ္တယ္။ အလြန္ေအာင္ျမင္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းတစ္ခုျဖစ္တယ္။ အစမ္းခံရတာ မနာဘူး။ ထုံေဆးသုံးပါတယ္။ သားအိမ္အဝကို ဂြမ္းစေလးနဲ႔ သုတ္ယူတာသာ ျဖစ္တယ္။
သားအိမ္ဝမွာ မူမမွန္တဲ့ ဆဲလ္ေတြ ျဖစ္ေနမေန သိေအာင္လုပ္တယ္။ Pap test လို႔လည္းေခၚတယ္။ ၁၉၂၈ ကတည္းကစေပၚတယ္။ အေျဖကို တစ္ပါတ္ေစာင့္ရတယ္။ အေျဖက မေကာင္းဘူးထြက္ေပမယ့္ သားအိမ္ဝကင္ဆာလို႔ တန္းမေျပာႏိုင္ေသးပါ။ ပိုးဝင္ေနတာ၊ ကိုယ္ဝန္တား သားအိမ္ဝအဖုံး (ဒိုင္ယာဖရန္) သုံးထားတာ၊ ရာသီျဖစ္စဥ္ အေျပာင္းအလဲတခ်ိဳ႕ေတြကေန အေျဖမႈမမွန္တာေတြ႕ႏိုင္တယ္။ နမူနာယူတုံးက လုံေလာက္ေအာင္ ဆဲလ္အေရအတြက္ ပါမလာရင္ ျပန္စစ္ရတယ္။ ေသြးဆုံးအမ်ိဳးသမီးေတြလို အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းနည္းေနရင္ ေဟာ္မုန္းေဆးေပးၿပီး ထပ္စစ္ရႏိုင္တယ္။
Pap Smear Test အေျဖဖတ္ျခင္း
Normal = ပုံမွန္။
Inconclusive (ASC-US) = ပုံမွန္မဟုတ္ေသာ ဆဲလ္မွာေတြ႕ရွိ။ ဘာလဲ ေသခ်ာမေျပာႏိုင္ေသး။ ၇၅% မွာ ေရာဂါလို႔လည္း ေျပာမျဖစ္။
Abnormal = ပုံမွန္မဟုတ္။ အမ်ားစုက ကင္ဆာမဟုတ္။ ေနာင္တခ်ိန္ေတာ့ ေျပာမရ။
Low-grade SIL (LSIL) or CIN1 ကင္ဆာမဟုတ္။ အလိုလိုေပ်ာက္သြားႏိုင္။ စာတပုဒ္ေရးထား။
High-grade SIL (HSIL), CIN2 OR CIN3 ေနရာမွာ သာကြက္ျဖစ္ေနတဲ့ သားအိမ္ဝကင္ဆာ။
Pap smear မွားတတ္ေသာအမွားမ်ား
၁။ Pap Smear ပုံမွန္စမ္းစရာမလိုဘူးလို႔ ထင္မွတ္ျခင္း။
၂။ Pap Smear မလုပ္မီ ၂၄-၄၈ နာရီအတြင္း အတူေနျခင္း၊ ဗဂ်ိဳင္းနားကိုေဆးရည္နဲ႔ေဆးျခင္း။
၃။ Pap Smear စမ္းသပ္ရက္ကို ရာသီရက္မွာ ေပးမိျခင္း။
၄။ Pap Results အေျဖျပန္ေတာင္းရမွန္းမသိျခင္း။
၅။ Previous Abnormal Pap Smears အရင္စစ္တုံးက မူမမွန္အေျဖရွိခဲ့တာကို ဆရာဝန္ကိုမေျပာ မိျခင္း။
၆။ Abnormal Results မူမမွန္အေျဖရၿပီး ဆက္လုပ္စရာကို မလုပ္ျခင္း။
အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဒုတိယအမ်ားဆုံးျဖစ္တဲ့ သားအိမ္ဝကင္ဆာဆိုတာ HPV (16, 18, 31, 33)ဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစားေတြ ကူးစက္တာခံရၿပီး ေနာက္မွာ ျဖစ္လာတာလို႔ ယုံၾကည္ရတယ္။ တစ္ကမာၻလုံးမွာ ႏွစ္တိုင္း လူနာသစ္ ၅ သိန္းေတြ႕ေနရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေစာေစာစီးစီးသိေအာင္ မျဖစ္မေန စစ္ေဆးေနသင့္တယ္။ Cervical dyspla sia ဆိုတဲ့ အဆင့္မွာသိရရင္ သိပ္ေကာင္းတယ္။
သားအိမ္ဝကင္ဆာစမ္းတာကို Papanicolaou (Pap) Smear ေခၚတယ္။ ဒါစမ္းရင္းနဲ႔ သားအိမ္ဝမွာ တျခားျဖစ္ေနတာကိုလဲ သိႏိုင္ေသးတယ္။ Pap Smear မလုပ္ႏိုင္တဲ့ေနရာေတြမွာ မ်က္စိနဲ႔စစ္ၿပီး၊ acetic acid ဒါမွမဟုတ္ Lugol iodine နဲ႔ စမ္းတာလဲ အက်ိဳးရွိတယ္။ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အ႐ြယ္မေ႐ြး Pap smear စမ္းသင့္တယ္။ မ်ားမ်ားစားစား ေတြ႕တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
Cervial Cancer New Guide lines သားအိမ္အဝ ကင္ဆာေဆးစစ္ျခင္း အသစ္ျပ႒ာန္းအရ Pap Smear (Pap Test) သားအိမ္အဝကင္ဆာေဆးစစ္တာကို အရင္ကေျပာသေလာက္ တခါနဲ႔တခါ နီးကပ္စရာမလိုပါလို႔ ၂၀၁၂ မတ္လမွာ ထုတ္ျပန္ခ်က္ အသစ္တခု ထြက္လာပါတယ္။ တိတိက်က်ေျပာရရင္ အသက္ ၃၀ နဲ႔ ၆၅ ႏွစ္ၾကား အမ်ိဳးသမီးမွာ အရင္စစ္ထားတဲ့ Pap Test နဲ႔ HPV Test ေတြက ေကာင္းေနရင္ အရင္ကလို ၃ ႏွစ္တခါ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ၊ ၅ ႏွစ္မွသာတခါ စစ္ဘို႔လိုပါမယ္။
– Pap Test တခုထဲသာ အားကိုးသူဆိုရင္ ၂၀၀၃ ကတည္းက ျပ႒ာန္းထားခဲ့သလိုဘဲ၊ ၃ ႏွစ္တစ္ခါ စစ္ရပါမယ္။
– အရင္ လမ္းၫႊန္ခ်က္အရ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း အသက္ ၂၁ ႏွစ္ေရာက္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ လိင္မႈကိစၥတက္ႂကြလာတဲ့အသက္ ေနာက္ ၃ ႏွစ္အတြင္း (ဘယ္ရက္ကေစာေစာ) သားအိမ္ကင္ဆာအတြက္ ေဆးစစ္ဘို႔ ျဖစ္တယ္။
– အသက္ ၂၀ ေက်ာ္စ မိန္းကေလးေတြမွာ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံရေပမဲ့ ေဆးမကုဘဲလည္း ေပ်ာက္သြားႏိုင္ၾကတယ္။
– အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ေနာက္ဆုံးစမ္းတုံးက Pap Tests ၃ ခါဆက္တိုက္၊ HPV tests၂ ခါ ဆက္တိုက္ အႏုတ္ျပတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ ၁၀ ႏွစ္အတြင္းမွာ ေဆးစစ္စရာမလိုေတာ့ပါ။
– အမ်ိဳးသမီးႀကီးေတြမွာ Advanced precancer ကင္ဆာ မျဖစ္ခင္အဆင့္လို႔ ေဆး-ရာဇဝင္ရွိထားရင္ေတာ့ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာ ေဆးဆက္စပ္ရပါမယ္။
– တကယ္လို႔ သားအိမ္ထုတ္စဥ္က သားအိမ္အဝကိုပါ ထုတ္ထားရသူဆိုရင္၊ ေနာက္ၿပီး ေဆးစစ္ခ်က္ေတြကလည္း ရွင္းေနသူဆိုရင္ေတာ့ ေဆးစစ္ဘို႔ မလိုေတာ့ပါ။
– လမ္းၫႊန္ခ်က္ထဲမွာ အရင္ကျဖစ္ဘူးရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ Diethylstilbestrol (DES) အီစထိုဂ်င္ေဆးရဘူးထားရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ HIV ခုခံအားက်ေနသူျဖစ္ရင္ ေဆးစစ္တာပိုနီးကပ္ရပါမယ္။
တခ်ိဳ႕အတြက္ Colposcopy ေမြးလမ္းေၾကာင္းထည့္ၾကည့္ကိရိယာနဲ႔ စစ္ေဆးတာလိုႏိုင္တယ္။ ဆရာဝန္က မွန္ဘီလူးသုံးၿပီး ၾကည့္မယ္။ ဆက္စစ္ေဆးဖို႔ လိုသူဆီက အသားစထုတ္ယူမယ္။ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္အဆင့္ေတြ႕ေနရင္ ထုတ္ေပးမယ္။ ဖ်က္ဆီးေပးမယ္။ စမ္းလို႔ မေကာင္းတာေတြ႕ရေပမဲ့ ေရာဂါ ဟုတ္မဟုတ္ စမ္းလို႔ ေသခ်ာမွ ကင္ဆာေခၚတယ္။ Pap tests ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့အမ်ိဳးသမီး၊ HIV ရွိေနသူ၊ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္း လဲလွယ္ထားသူ၊ စတီ႐ြိဳက္ေဆးတာရွည္ေသာက္ေနသူ၊ Diethylstilbestrol (DES) နဲ႔ ေတြ႕ဘူးတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြက စစ္ေဆးတာ ပိုလိုၾကတယ္။
မေကာင္းတာေတြ႕တယ္လို႔ဆိုရင္ ထပ္စစ္ရမယ္။ လိုအပ္ရင္ Colposcopy ကိရိယာနဲ႔ၾကည့္မယ္။ လိုေသးရင္ Biopsy အသားစေလးျဖတ္ယူၿပိး စစ္မယ္။ Precancerous abnormal cells ေတြ႕ေနရင္ ထုတ္ျပစ္ေပးမယ္။ ဖ်က္ဆီးေပးမယ္။ တခါတေလ Pap test သာမကဘဲ HPV DNA Test ကိုလည္းလုပ္မယ္။ High-risk forms of HPV ပိုးအမ်ိဳးအစားကို ခြဲျခားတာျဖစ္တယ္။ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ အေကာင္လားသိခ်င္လို႔ပါ။ အသက္မငယ္သူေတြကို လုပ္တာမ်ားတယ္။ Pap test က မူမွန္တာေတြလို႔လဲ အ႐ြယ္ငယ္ငယ္ႀကီးႀကီး လုပ္မယ္။
သားအိမ္ဝကင္ဆာရွိေနသူ ၾကားရက္မွာ ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ အတူေနစဥ္ ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ ေမြးလမ္းေဆးေၾကာရင္း ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ တခုခုလည္း ဆင္းႏိုင္တယ္။ နာတာက လကၡဏာ မဟုတ္ပါ။ သားအိမ္ျဖစ္ျဖစ္ သားအိမ္ဝျဖစ္ျဖစ္ ကင္ဆာေၾကာင့္ သားအိမ္တခုလုံးထုတ္ထားေပမယ့္ စစ္ေနဘို႔ လိုအပ္တယ္။ သားအိမ္အဝခ်န္ထားၿပီး သားအိမ္ထုတ္ရင္လည္း စစ္ေနဘို႔ လိုအပ္တယ္။ ကိရိယာ အေနေတာ္တခု ထည့္ရလို႔ အပ်ိဳေတြဆိုရင္ နာက်င္မႈ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္တိုေမ့ေဆးသုံးရင္ေတာ့ မနာပါ။
ဘိုင္ေအာ့ပ္စီ ေခၚ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးနည္းနဲ႔ ေရာဂါကို ေသခ်ာေစရတယ္။ သားအိမ္အဝက တစ္သွ်ဴးစကို စစ္တာပါ။ ပုံမွန္ဆဲလ္ေတြလား၊ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္ ဆဲလ္ေတြလား၊ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြလား မွန္ဘီလူူးနဲ႔ စစ္တယ္။ ေမ့ေဆးလိုတယ္။ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၉ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္အထိကိုသာ ထိုးတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အသက္ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြပါ ထိုးေနၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ထိုးလို႔ဆိုးတာ မျဖစ္ပါ။ အပိုသာျဖစ္မယ္။ ကာကြယ္ေဆးမထိုးမီ ေဆးစစ္စရာလည္း မလိုအပ္ပါ။ ေဆးစစ္မသြားမီ ဗဂ်ိဳင္းနားလမ္းကေန အတူေနတာ၊ ေဆးထည့္တာ (၂) ရက္ ေရွာင္ထားသင့္တယ္။ ေဆးစစ္မယ့္ရက္ဟာ ရာသီလာေနခ်ိန္မဟုတ္သင့္ပါ။ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးထိုးသူတိုင္း ေဆးမထိုးခင္ စစ္ေဆးေနစရာမလိုပါ။
Author: ေဒါက္တာတင့္ေဆြ, Healthcare Journal,vol 8,no 41(27.10.17)