ေခတ္သစ္ ဇီဝကကို ေမးေလ့ရွိတဲ့ မၾကာခဏ အေရးေပၚတတ္တဲ့ ေယာက်ာၤးပ်ိဳ မိန္းမပ်ိဳတို႔ သိလိုတဲ့
“အေရးေပၚတားေဆးဆိုတာ ဘာလဲ။ ပုံမွန္ေန႔စဥ္ ေသာက္တဲ့ တားေဆးေတြနဲ႔ ဘာကြာပါလဲ။”
“အေရးေပၚတားေဆးက ဘယ္လို သေႏၶတားေပးတာလဲ”
“အေရးေပၚတားေဆးကို ဘယ္လို ေသာက္ရတာလဲ”
“အေရးေပၚတားေဆးကို မၾကာခဏ ေသာက္လို႔ ရပါလား”
“အေရးေပၚတားေဆးသည္ ဘယ္ေလာက္ထိ စိတ္ခ်ရပါလဲ”
“အေရးေပၚတားေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြက ဘာပါလဲ”
စတဲ့ သိလိုသမွ် အျဖာျဖာကို ဒီေဆာင္းပါးေလးမွာ ေျပာျပပါ့မယ္ ။
အေရးေပၚတားေဆးဆိုတာ ဘာလဲ။ ပုံမွန္ေန႔စဥ္ ေသာက္တဲ့ တားေဆးေတြနဲ႔ ဘာကြာပါလဲ။
-အေရးေပၚတားေဆးကို Emergency Oral Contraceptives ၊ Morning after pill ၊ Plan B One Step ရယ္လို႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ ပုံမွန္ေန႔စဥ္ေသာက္တဲ့ ေဆးေတြနဲ႔ ဘာကြာလဲဆိုရင္ အေရးေပၚတားေဆးမွာ ပ႐ိုဂ်ပ္စတိုဂ်င္ ဟိုမုန္းလ္ျဖစ္တဲ့ Levonogestrel ပဲ ပါလို႔ပါ။ ဒါ့အျပင္ ထိုဟိုမုန္းလ္ဟာ ပမာဏအားျဖင့္လည္း ေန႔စဥ္ေသာက္တဲ့တားေဆးထဲမွာပါတဲ့ ပမာဏထက္ ပိုမ်ားပါတယ္။ ပမာဏအားျဖင့္ 1.5 mg ပါပါတယ္။ တစ္လုံးထဲမွာ ထိုပမာဏပါႏိုင္သလို ႏွစ္လုံးေပါင္းပါတဲ့ ေဆးပမာဏလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ Ecee2 ၊Pill 72 ရယ္လို႔ အသိမ်ားၾကပါတယ္ ။
အေရးေပၚတားေဆးက ဘယ္လို သေႏၶတားေပးတာလဲ။
တားေဆး ဟိုမုန္းေဆး ေတြသည္ လုံမငယ္တို႔ ခႏၶာကိုယ္ထဲေရာက္တာနဲ႔ လုံမငယ္တို႔ရဲ႕ သားဥအိမ္ (Ovary) မွ သားဥမ်ား (ovum) မထြက္ေအာင္ တားေပးပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ပဋိသေႏၶကို တားပါတယ္ကြယ္။ သတိထားရမွာသည္ ကိုယ္ဝန္ရွိၿပီးသြားက မတားႏိုင္ေတာ့ပါ ။
အေရးေပၚတားေဆးက သားပ်က္သားေလ်ာျဖစ္ေစသလား။
-အေရးေပၚတားေဆးသည္ သားပ်က္သားေလ်ာမျဖစ္ေစပါ။ သေႏၶတားေပး႐ုံသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခန႔္မသင့္လို႔ ေဆးေသာက္ေနာက္က်ၿပီး ကိုယ္ဝန္ရွိခဲ့ရင္လည္း သားပ်က္သားေလ်ာ လုံးဝမျဖစ္ေစပါ ၊ သေႏၶသားကိုလည္း ေဘးဥပဒ္ မျဖစ္ေစပါ။
အေရးေပၚတားေဆးကို ဘယ္လို ေသာက္ရတာလဲ။
-Ecee 2 ကို အတူေနၿပီး ၇၂ နာရီ အတြင္း ပထမေဆးေတာင့္ကို ေသာက္ပါ ။ ေနာက္ ဒုတိယတစ္ေတာင့္ကို ၁၂ နာရီျခားၿပီးမွ ေသာက္ပါ။ တခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးအစားေတြသည္ ၇၂ နာရီအတြင္း တစ္ႀကိမ္တည္းေသာက္ရတတ္ပါသည္ ။
အေရးေပၚတားေဆးသည္ ဘယ္ေလာက္ထိ စိတ္ခ်ရပါလဲ။
-အာနိသင္ ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ ဆိုတာ အတိအက် ေျပာဖို႔ေတာ့ ခက္ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ သုံးစြဲသူ အေပၚ မ်ားစြာ မူတည္ပါတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ေတြမွာ အာနိသင္ ေလ်ာ့တတ္လဲ ဆိုရင္ ေဆးေသာက္ပုံမမွန္ရင္( ၇၂ နာရီ အတြင္း ေဆးမေသာက္ဘဲ ေနာက္က်ခဲ့ရင္) ၊တားေဆး အာနိသင္က်ေစတဲ့ တျခားေဆးဝါးမ်ားနဲ႔အတူ တြဲေသာက္မိရင္ ျဖစ္တတ္တယ္ ။ ပုံမွန္အားျဖင့္ ေဆးပုံမွန္ စနစ္တက် ေသာက္ရင္ အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံၿပီး ၇၂ နာရီအတြင္း ေသာက္ခဲ့ရင္ ၈၉ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္အထိ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ၂၄နာရီအတြင္း ေသာက္ခဲ့ရင္ေတာ့ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္အထိ ကာကြယ္ေပးပါတယ္ ။
အေရးေပၚတားေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြက ဘာပါလဲ။
-ရာသီ မမွန္တာ(လာတာ ပမာဏာ နည္းသြားတာ ၊လာတဲ့ ရက္နည္းသြားတာ၊ ရာသီရက္မမွန္ေတာ့တာ ၊ ရာသီထိန္သြားတာ)
-ေခါင္းကိုက္တာ
-ေခါင္းမူးတာ
-ရင္သားတင္းရင္းတာ ၊နာတတ္တာ
-ပ်ိဳ႕ျခင္း
-အန္ျခင္း
အေရးေပၚတားေဆးကို မၾကာခဏ ေသာက္လို႔ ရပါလား။
-ဘယ္ေလာက္အႀကိမ္အေရအတြက္အထိ ၁လအတြင္း ေသာက္လို႔ရတယ္ ဆိုတာ ေလ့လာထားမႈမ်ား မရွိေသးပါ။ အေရးေပၚရင္ေတာ့ ေသာက္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးေပၚတားေဆးမွာပါတဲ့ ဟိုမုန္းလ္ ပမာဏသည္ သာမန္ထက္ အရမ္းမ်ားျပားတဲ့အတြက္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ ရာသီ ေစာလာျခင္း ၊ ေနာက္က်ျခင္း ၊ မ်ားျခင္း ၊ နည္းျခင္း စတဲ့ ရာသီမမွန္တဲ့ဆိုးက်ိဳးေတြ ၊ ပ်ိဳ႕ျခင္း ၊ အန္ျခင္းစတာေတြ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ အေရးေပၚတားေဆးကို အၿမဲလည္း မေသာက္သုံးသင့္ပါ။ အၿမဲ အေရးေပၚေနသူေတြအဖို႔ ကြန္ဒုံး သို႔မဟုတ္ တျခား သားဆက္ျခားနည္းမ်ားကို သုံးသင့္ပါတယ္။
အေရးေပၚတားေဆး ေသာက္ၿပီး ေနာက္ရက္မ်ားတြင္ လိင္ဆက္ဆံရင္ ကိုယ္ဝန္ ရႏိုင္ပါသလား။
-ရႏိုင္ပါတယ္။ အေရးေပၚတားေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ထပ္ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံခဲ့ရင္ ေနာက္ထပ္ တစ္ႀကိမ္ အေရးေပၚတားေဆးကို ေသာက္ပါ ။ အေရးေပၚတားေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ထပ္ လိင္ဆက္ဆံဖို႔ ရွိက ကြန္ဒုံးသုံးပါ။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာရင္ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္တယ္ ။
အေရးေပၚတားေဆးေသာက္ၿပီး အန္ရင္ ဘာလုပ္သင့္လဲ။
-အန္တဲ့အထဲမွာ ေဆးပါခဲ့ရင္ ေနာက္ထပ္ တစ္ႀကိမ္ထပ္ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ထပ္အန္ရင္ေတာ့ အေရးေပၚသားအိမ္ထဲထည့္တဲ့ ပစၥည္း Emergency IUD ကို ထည့္သင့္ပါတယ္။
အေရးေပၚတားေဆး မေသာက္ခင္ ၊ သို႔မဟုတ္ ေသာက္ၿပီး အရက္ဘီယာ ေသာက္မိက ေဆးရဲ႕ အာနိသင္ က်ေစပါသလား။
– အေရးေပၚတားေဆး မေသာက္ခင္ ၊သို႔မဟုတ္ ေသာက္ၿပီး အရက္ဘီယာ ေသာက္မိက ေဆးရဲ႕ အာနိသင္က်ဆင္းမႈ မျဖစ္ပါ ။
ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြေရာ အေရးေပၚတားေဆး ေသာက္လို႔ ရပါလား။
-သားဆက္ျခားနည္း မသုံးစြဲရေသးတဲ့ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ အေနနဲ႔ အေရးေပၚက ေသာက္လို႔ ရပါတယ္ ။
အေရးေပၚတားေဆးေသာက္ၿပီး ဘယ္ေလာက္ၾကာရင္ ရာသီ ျပန္ေပၚတတ္လဲ။
-အေရးေပၚ တားေဆးေသာက္ထားရင္ေတာ့ ရာသီသည္ ပုံမွန္ထက္ ေစာတာ၊ ေနာက္က်တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္တစ္လ အတြင္းမွာေတာ့ ျပန္လာတတ္တယ္။ လာရမယ့္ရက္တြင္ ရာသီမလာက ၊ဒါမွမဟုတ္ အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံၿပီး ရာသီမလာတာ ၃ပတ္ေက်ာ္က ကိုယ္ဝန္ရွိ ၊ မရွိ ဆီးစစ္ၾကည့္ပါ။
Author : ေခတ္သစ္ ဇီဝက