၁။ မဂၤလာပါဆရာ။ သမီးအသက္ ၂၅ ရွိၿပီဆရာ။ အိမ္ေထာင္သက္ ၂ ႏွစ္ရွိၿပီ။ ခုထိႏို႔သီးေခါင္းမထြက္ေသးဘူးဆရာ။ ဘာလုပ္သင့္လဲဆရာ။
၂။ Inverted nipple ျဖစ္ေနေတာ့ ႏို႔တိုက္ရခက္မယ္လို႔ ေျပာၾကလို႔ညႇစ္တဲ့စကာစေလးနဲ႔ ေလ့က်င့္ေနတာ အရည္ၾကည္ အနည္းငယ္ထြက္ပါတယ္။ အဲ့ဒါႏို႔ဦးရည္ညစ္ထုတ္တဲ့ သေဘာျဖစ္လားဆရာ။ ေမြးဖို႔ ၃ ပတ္ေက်ာ္ေလာက္ လိုပါေသးတယ္။
၃။ ကြၽန္ေတာ့္ အမ်ိဳးသမီးမွာ ႏို႔ပါးစပ္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒါ ဘယ္လိုကုသႏိုင္လဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္တာလဲဆိုတာ ရွင္းျပေပးေစလိုပါတယ္။ ႏို႔သီးေခါင္းမွာ ပါးစပ္လိုေလး ျဖစ္ေနၿပီးေတာ့ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ဖို႔ ႏို႔မထြက္တာပါ။ နာက်င္တဲ့ ေဝဒနာေတာ့ မခံစားရပါဘူး။ သူတို႔ တစ္မ်ိဳးလုံးျဖစ္တာလို႔ေတာ့ ေျပာပါတယ္။ ျဖစ္တာကေတာ့ ေမြးရာပါေပါ့ဆရာ။ အသက္ကေတာ့ ၂၃ ထဲမွာပါ။ ကေလးေတာ့ မရေသးပါဘူး။ ကေလးယူတဲ့အခ်ိန္က်ရင္ ကေလးအတြက္ အခက္အခဲျဖစ္မွာစိုးလု႔ိ ေမးၾကည့္တာပါ။ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေလး သိခ်င္လို႔ပါ။
ဗမာလိုေရာဂါနာမည္ ေပးတာေတြက တေယာက္နဲ႔တေယာက္၊ တရပ္နဲ႔တရပ္မတူၾကလို႔ အေတာ္ႀကီး ဦးေႏွာက္စားတယ္။ အျဖစ္ႏိုင္ဆုံးကေတာ့ Inverted nipple ႏို႔သီးထိပ္ဖ်ား အထဲခြက္ဝင္ေနတာျဖစ္မယ္။ ရင္သားေရာဂါေဗဒစာရင္းထဲမွာ မသြင္းဘူး။ အထူးခြဲစိတ္ပညာထဲမွာသာ ပါတယ္။ ကေလးကိုႏို႔တိုက္ရတဲ့အခါ ျပႆနာေပၚတယ္။ ဘယ္ေလာက္ဆိုးသလဲကို အဆင့္ေတြ သတ္မွတ္ထားတယ္။
ႏို႔သီးထိပ္ရဲ႕တစိတ္တပိုင္းဝင္ေနတာကို Dimpled ေခၚတယ္။ တခ်ိဳ႕ကတဖက္ထဲ ျဖစ္တယ္။ နဲနဲသာျဖစ္သူက ကေလးကိုႏို႔တိုက္လို႔ ျပႆနာမႀကီးဘူး။ ကေလးက လမေစ့၊ အေလးခ်ိန္နည္းလြန္းရင္ေတာ့ ခက္မယ္။
အဆင့္ (၁) လက္နဲ႔ဆြဲထုတ္ေပးလို႔ လြယ္တယ္။ ႏို႔သီးေဘးက အညိဳေရာင္အဝိုင္း Areola ေပၚမွာဖိထားၿပီး၊ ထိပ္ဖ်ားကို ထုတ္ေပးရတယ္။ အဆင့္ (၂) ဆြဲထုတ္လို႔ရၿပီး၊ ျပန္ဝင္သြားတဲ့အဆင့္။ မခြဲတဲ့နည္းကို စမ္းႏိုင္တယ္။ မရရင္ ခြဲစိတ္ရမယ္။ အဆင့္ (၃) ဆြဲထုတ္လို႔မရ။ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ရမယ္။
ခြဲစိတ္နည္း
အျပင္လူနာျဖစ္ျဖစ္ အတြင္းလူနာျဖစ္ျဖစ္ ကုေပးႏိုင္တယ္။ ထုံေဆးနဲ႔ခြဲတယ္။ ႏို႔သီးထိပ္ရဲ႕အေျခ၊ အေရာင္ရင့္အဝိုင္း Nipple areola junction မွာ ဓါးနဲ႔ခြဲေပးၿပီး၊ ႏို႔သီးဖ်ားကို ခြက္ဝင္ေနေအာင္ ဆြဲထားတဲ့ (တစ္ရွဴး) Tethered structure ကို ရွင္းေပးရတယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ ရွင္းရမလဲဆိုတာက ျဖစ္ေနတဲ့အေပၚမွာ မူတည္တယ္။ ခြဲစိတ္ၿပီးေနာက္ ေဆးထည့္တာကို (စပါယ္ရွယ္) လုပ္ေပးရတယ္။ Plastic and white non-stick padding dressings ကို ခြဲစိတ္အၿပီး၊ ၂၄ နာရီအတြင္းမွာ သုံးရတယ္။ ႏို႔သီးထိပ္ပိုင္းကို ဖိႏွိပ္ထားသလိုမ်ိဳး မျဖစ္ေစေအာင္ လုပ္ရတယ္။ ေဆးခန္းသုံးဂြမ္းစ အလည္မွာ အေပါက္ေဖာက္ေပးတာမ်ိဳး ေျပာတာပါ။ ၿပီးမွ Bra ခပ္ႏုႏု သိပ္မေခ်ာင္တာမ်ိဳး ဝတ္ေစရတယ္။ Tape (တိပ္)ကေန အသားႏုတက္လာမဲ့ အေရျပားနဲ႔ (တစ္ရွဴး)ေတြကို မထိခိုက္ေစရပါ။ ပိုးေသေဆးအျပင္ အနာသက္သာေဆးေပးတယ္။
မခြဲစိတ္နည္း
Hoffman Technique နည္းကေတာ့ လက္နဲ႔ဘဲ ဆြဲထုတ္နည္းပါ။ အေရာင္ရင့္အဝိုင္း ႏို႔သီးထိပ္ေဘးကပ္လ်က္ေနရာမွာ လက္မနဲ႔ လက္ညိဳးကိုထားၿပီး၊ ခပ္တင္းတင္း ေအာက္ကို ဖိခ်၊ တၿပိဳင္နက္တည္းမွာ ဘက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို အေဝးကို ခြာေပးရတာပါ။ အနည္းဆုံး တေန႔ ၂-၅ ႀကိမ္လုပ္ရတယ္။
ႏို႔စုပ္စရာနဲ႔စုပ္နည္း၊ ဝယ္လို႔လြယ္တယ္။ ေတာေတြမွာ ဝယ္မေတာ့ သေဘၤာ႐ြက္အ႐ိုးနဲ႔ စုပ္ေပးၾကတယ္။ Evert-it Nipple Enhancer ဆိုတာလည္း (စီလီကြန္) နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ ေဆးထိုးပိုက္လို ကိရိယာျဖစ္တယ္။ ႏို႔မတိုက္ခင္ လုပ္ေပးရတယ္။ ႏို႔သီးထိပ္ကို ဆြေပးတာပါ။ လက္မနဲ႔ လက္ညိဳးသုံး၊ ၁-၂ မိနစ္ကိုင္ၿပီး၊ လွိမ့္ေပးပါ။ ၿပီးရင္ ခ်က္ခ်င္း ေအးေနတဲ့ (ေရခဲ)အဝတ္နဲ႔ ထိေပးပါ။ ေရခဲကို အၾကာႀကီးေတာ့ မသုံးပါနဲ႔။ ထုံသြားမွာစိုးလို႔။ ဟို႐ုပ္ရွင္မ်ိဳး႐ိုက္ရင္ အဲဒီေနရာကို အသားေပးဘို႔ လုပ္တဲ့နည္းအတိုင္းပါပဲ။
Medela SoftShells ဆိုတာက မခြဲစိတ္ဘဲ သုံးႏိုင္တယ္လို႔ ေၾကာ္ညာတဲ့ ပစၥည္းျဖစ္တယ္။ ခပ္ခုံးခုံး ပလပ္စတစ္ခြံမွာ soft, flexible silicone ႏူးညံ့တဲ့ (စီလီကြန္) ပစၥည္းနဲ႔လုပ္တာ။ ေလဝင္ဘို႔ အေပါက္လည္းပါတယ္။ ႏို႔ရည္ စုပ္ႏိုင္ေအာင္ Highly absorbent foam ထည့္ထားတယ္။ ႏို႔ရဲ႕ အေရာင္ရင့္ပိုင္းကို ဖိေပးထားတာမို႔ ႏို႔သီးထိပ္ကို စူထြက္လာေစတယ္။ အေပၚကေန ပုံမွန္ဝတ္ဆင္ထားရင္ ပါေနမွန္း မသိရဘူး။
Avent Niplette ဆိုတာကလည္း Plastic thimble-likecup (ပလပ္စတစ္) ခြက္တခုပါ။ ႏို႔ထိပ္ပိုင္းကို ပန္းပုထုသလို လုပ္တာမ်ိဳးပါဘဲ။ ထိပ္ဖ်ားစူထြက္ေစ ေအာင္ေဘးက အေရာင္ရင့္ပိုင္းကို ဖိေပးစရာ ျဖစ္ေနေအာင္လုပ္တာပါ။ ဘရာကို တလကိုးသီတင္း ဝတ္ထားရင္ ႏို႔သီးထြက္ေနမယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္ခင္နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ ၆ လအတြင္း သင့္တယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ေမြးရာပါ အတြက္ေတာ့ အာမခံတာ မေတြ႕ရဘူး။
ဘယ္ကေလးမဆို ႏို႔တိုက္တာကို ေမြးၿပီး၊ အေစာဆုံး (၂-၃ နာရီ အတြင္း) တိုက္သင့္တယ္။ အျဖဴေရာင္ႏို႔ရည္ မထြက္ေသးလည္း တိုက္ပါ။ ေရာဂါကို ခံႏိုင္တဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြပါတယ္။ ႏို႔သိပ္တင္းလာမွာကို ကာကြယ္ရာလည္း က်တယ္။ ကေလးကိုလည္း ႏို႔ေတြ သိပ္မမ်ားခင္ အစို႔သင္ရာလည္း ေရာက္တယ္။ ႏို႔တိုက္ေနတုံး ႏို႔အုံကို အေရာင္ရင့္ အဝိုင္း Areola အျပင္မွာ လက္မက အေပၚ၊ က်န္လက္ေခ်ာင္းေတြက ေအာက္ထားၿပီး၊ ဖိေပးရတယ္။ ႏို႔တခါတိုက္ၿပီးတိုင္း ႏို႔ထိပ္ကို ေျခာက္ေနပါေစ။ တခ်ိဳ႕က Lansinoh brand lanolin ကိုသုံးတယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကတည္းက ေရခ်ိဳးတိုင္း ထိပ္ဝကို အဝတ္သန႔္သန႔္နဲ႔ နဲနဲၾကမ္းၾကမ္းေလး ပြတ္ေပးၿပီး၊ ႏို႔ထြက္ႁပြန္ (၇-၁၅) ခုထိပ္မွာ ေခြၽးစတာေတြ ပိတ္မေနေအာင္ သန႔္ေပးရမယ္။ ဗမာျပည္မွာ တခ်ိဳ႕အရပ္ေတြမွာ သားဦးေမြးရင္ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ ႏို႔နာျဖစ္ တတ္တယ္။ ျပည္မတည္ခင္ ႏို႔တင္း-နာလာခ်ိန္မွာ ႏို႔ညႇစ္တာ၊ စုပ္ေပးတာ၊ အပူကပ္ေပးတာ လုပ္ရတယ္။ မရရင္ (အင္တီဘိုင္ေအာတစ္)ေဆးေပးရတယ္။ ေနာက္ဆုံး ျပည္ရွိရင္ ခြဲထုတ္ရတယ္။ တင္ပါးနဲ႔ႏို႔က ေနရာက်ယ္တာမို႔ အနာျဖစ္ရင္ အႀကီးႀကီးေတြ။ ခြဲရင္ အနာထဲ လက္ေခ်ာင္းတခု ဝင္ႏိုင္ေအာင္အထိ က်ယ္ရတာမ်ိဳး။ သူမ်ားဆီမွာ ကေလးႏို႔တိုက္ (စပါယ္ရွယ္လစ္) ဆိုတာရွိတယ္။
Author: ေဒါက္တာတင့္ေဆြ, Healthcare Journal,vol 8, no 42 (3.11.17)