ဇီဝကတို႔ ျပည္သူမ်ားအေနနဲ႔ ေဘးစကား အရပ္စကားမ်ားေၾကာင့္
“ကာကြယ္ေဆးမ်ားကို မိမိတို႔ကေလးကို ထိုးသင့္သလား ၊ ကာကြယ္ေဆးဆိုတာဘာလဲ ၊ ေဆးထိုးၿပီးရင္ ဘာေတြျဖစ္ႏိုင္သလဲ ၊ ကေလးကို တစ္ႀကိမ္တည္းနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးအမ်ားႀကီး ထိုးတာကေရာ အဆင္ေျပရဲ႕လား ၊ ကာကြယ္ေဆး မထိုးဘဲ နဲ႔ေရာ ေနလို႔ျဖစ္သလား” ထိုထိုေသာ ဒြိဟ သံသယ အေမးမ်ားအတြက္ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္မ်ားကို မွီျငမ္းၿပီး ယခုေဆာင္းပါးမွာေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
Vaccine ကာကြယ္ေဆးဆိုတာ ဘာလဲ
-Vaccine ကာကြယ္ေဆးဆိုတာ ဇီဝပစၥည္း တစ္ခုပါ။ ထိုပစၥည္းကို ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးမႊားကေလးမ်ားနဲ႔ အတူဆုံးျဖစ္ေအာင္ ျပဳျပင္ျပင္ဆင္ထားတာပါ။ ဘယ္လို ျပဳျပင္ထားသလဲ ဆိုရင္ ထိုပိုးမႊား အေသေကာင္ေလးမ်ား ၊ ေရာဂါ မျဖစ္ေလာက္တဲ့အထိ အားနည္းေအာင္ ျပဳျပင္ထားတဲ့ ပစၥည္းမ်ား ၊ထိုပိုးမႊားကေလးမ်ားကထြက္တဲ့ ဓာတုပစၥည္းမ်ားနဲ႔တူေအာင္ ျပင္ဆင္ထားတဲ့ ပစၥည္းမ်ား ၊ပိုးမႊားကေလးမ်ားရဲ႕ ကိုယ္မွာရွိတဲ့ ပ႐ိုတင္းဓာတ္နဲ႔တူေအာင္ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ပစၥည္းမ်ားကို ကာကြယ္ေဆးရယ္လို႔ ေခၚတာပါ။ ထိုကဲ့သို႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆးမ်ား ထိုးျခင္းျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာ ကူးစက္
တတ္တဲ့ ေရာဂါပိုးမ်ားကို ကာကြယ္ေပးပါတယ္။
Vaccine ကာကြယ္ေဆး ထိုးဖို႔လိုသလား ၊ မထိုးဘဲ ေနလို႔ ရမလား
-လူတစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး ကူးစက္တတ္ ၊ကူးစက္လြယ္ ၊အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားကို တစ္ကိုယ္ေရ သန႔္ရွင္းမႈ ၊အိမ္သာသန႔္ ၊ အစားအေသာက္သန႔္ ၊ ေရသန႔္ျဖစ္ေန႐ုံနဲ႔ မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ လူထုထဲမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ၊ ျဖစ္ရင္ က်န္းမာေရးေနာက္ဆက္တြဲမ်ားစြာ ခံစားရႏိုင္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ားကို မျဖစ္ေအာင္ ငယ္စဥ္ကတည္းက ႀကိဳတင္ကာကြယ္ဖို႔ လိုတဲ့အတြက္ ထိုးရပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးမထိုးရင္ေရာ ဘာျဖစ္မလဲဆိုရင္ ေရာဂါပိုးကူးစက္မခံရရင္ေတာ့ဘာမွ မျဖစ္ေပမယ့္ ၊ေဘးပတ္ဝန္းက်င္မွာ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ကာကြယ္လို႔ရတဲ့ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ရင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီးသား သူေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းေပမယ့္ မထိုးထားရင္ ကူးစက္ခံရဖို႔ ပိုမ်ားသလို အေသအေပ်ာက္နဲ႔ က်န္းမာေရးေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးအျပစ္ေတြ ခံစားရႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီး ဘာဆက္ျဖစ္သလဲ
-ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီးတဲ့အခါ ေဆးထဲမွာပါတဲ့ အန္တီဂ်င္ Antigen လို႔ေခၚတဲ့ ပဋိပစၥည္းဟာ လူသားတို႔ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္မွာပါတဲ့ B lymphocytes လို႔ေခၚတဲ့ ကိုယ္ခံအား ဆဲလ္ေလးေတြကို သြားေရာက္ႏႈိးဆြပါတယ္။ အဆိုပါ B lymphocytes ကေန Antibodies လို႔ေခၚတဲ့ ပစၥည္းမ်ားထုတ္ကာ လူသားတို႔ရဲ႕ ေရာဂါကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းကို ျမႇင့္တင္ေပးပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးထဲမွာ တျခား ဘာေတြပါေသးလဲ
-ကာကြယ္ေဆးထဲမွာ ပဋိပစၥည္းေတြအျပင္ တာရွည္ခံေအာင္ ထည့္ထားတဲ့Thiomersal နဲ႔ mercury ေတြပါပါတယ္။ ပမာဏအနည္းငယ္သာ ပါတာမို႔က်န္းမာေရး ဆိုးက်ိဳး မရွိပါ။
Vaccine ကာကြယ္ေဆးေတြသည္ ၁၀၀ရာခိုင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ရပါသလား
-ဘယ္ကာကြယ္ေဆးမွ ၁၀၀ရာခိုင္ႏႈန္း စိတ္ခ်ရပါတယ္လို႔ အာမ မခံပါ။
-ဒါေပမယ့္ Vaccine ကာကြယ္ေဆးတစ္ခုကို မ်ားစြာေသာ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈမ်ား လုပ္ၿပီးမွ ေဈးကြက္ထဲမွာ လိုင္စင္ရေဆးအျဖစ္ အသုံးျပဳခြင့္ျပဳတာမို႔ ရာခိုင္ႏႈန္းအေတာ္မ်ားမ်ား စိတ္ခ်ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကာကြယ္ေဆးကိုလည္း သက္ဆိုင္ရာ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ေဈးကြက္ထဲေရာက္ၿပီးလည္း ဆက္လက္ေစာင့္ၾကည့္ သုေတသနျပဳပါတယ္။ ဥပမာ-ေဆးထိုးၿပီး ဘယ္ႏွေယာက္ဖ်ားလဲ ၊ဘာေတြ ျဖစ္လဲ ဆိုတာမ်ိဳးေတြေပါ့။
ကေလးေတြကို တစ္ႀကိမ္တည္းမွာ ကာကြယ္ေဆးအမ်ိဳးစုံစြာ ထိုးျခင္းကေကာင္းပါသလား
-သိပၸံနည္းက် ေလ့လာထားခ်က္မ်ားအရ ကေလးေတြကို တစ္ႀကိမ္တည္းမွာကာကြယ္ေဆး အမ်ိဳးစုံစြာ ထိုးေပးျခင္းသည္ ကေလးရဲ႕ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ဆိုးက်ိဳးမျဖစ္ေစပါလို႔ ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
-ကာကြယ္ေဆး အမ်ိဳးစုံကို တစ္ႀကိမ္တည္း ေပါင္းထိုးျခင္းျဖင့္ ဘာေတြ အားသာသလဲဆိုရင္ ေဆးအခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာ အထိုးမခံရျခင္း ၊ခဏ ခဏ ေဆးခန္းလာၿပီးထိုးရတဲ့ အႀကိမ္နည္းသြားျခင္း ၊ေငြကုန္ေၾကးက် ပိုမိုသက္သာႏိုင္ျခင္း စတာတို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီး ေဘးထြက္အာနိသင္ ဘာေတြ ျဖစ္တတ္သလဲ။
-အျဖစ္မ်ားတာေတြက
-ထိုးတဲ့ေနရာေတြမွာ နာျခင္း ၊ေယာင္ျခင္း ၊နီျခင္း
-အဖ်ားေငြ႕ေငြ႕ဖ်ားျခင္း
-ခ်မ္းတုန္ျခင္း
-ေခါင္းကိုက္ျခင္း
-ႂကြက္သားနဲ႔ အ႐ိုးအဆစ္မ်ား ကိုက္ခဲနာက်င္ျခင္း စတာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၂-၃ရက္ေလာက္သာၾကာတတ္ပါတယ္။ အၾကာဆုံးဆိုရင္ ၇ ရက္ေလာက္အထိေတာ့ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဖ်ားျခင္း ၊ေခါင္းကိုက္ျခင္း ၊ႂကြက္သားနဲ႔ အ႐ိုးအဆစ္မ်ား ကိုက္ခဲက aspirin မပါေသာ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးမ်ား ေသာက္ေပးႏိုင္တယ္။ ေရပတ္တိုက္ေပးႏိုင္တယ္။ ထိုးတဲ့ေနရာမွာ နာျခင္း ၊ေယာင္ျခင္း ၊နီျခင္း ျဖစ္က ေရခဲကပ္ေပးပါ။
အျဖစ္နည္းေပမယ့္ သတိထားရမယ့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးတစ္ခုက ေဆးမတည့္ျခင္း Anapyhylaxis ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြမွာ ျဖစ္မလဲဆိုတာ ႀကိဳတင္ မသိႏိုင္ပါ။ လူတစ္သန္းထိုးရင္ တစ္ေယာက္သာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတာပါ။
ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီး ဘယ္လို အခ်က္ေတြရွိရင္ သတိထားသင့္သလဲ
-ခႏၶာကိုယ္မွာ အနီစက္ အနီျပင္ထြက္
-ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားေအးစက္
-သတိလစ္ ၊တက္
-ေသြးေပါင္က်
-ေခါင္းမူး
-အဖ်ားႀကီးက က်န္းမာေရးဌာနကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ျပပါ။
ကာကြယ္ေဆးမထိုးခင္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားကို ဘာေတြ ေျပာျပထားဖို႔ လိုမလဲ
-နာတာရွည္ ေရာဂါ တစ္ခုခု ရွိက
-ကိုယ္ခံအားက်ေစေသာ ေရာဂါမ်ား(ဥပမာ-HIV ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါအခ်ိဳ႕စသျဖင့္)
ကိုယ္ခံအားက်ေစေသာ ေဆးမ်ား ေသာက္သုံးေနသူေတြ( စတီး႐ြိဳက္ေဆးေသာက္ေနသူ ၊ရင္ၾကပ္ပန္းနာအတြက္ စတီး႐ြိဳက္ေဆး ရွဴေနသူ ၊ကင္ဆာေဆး ေသာက္ေနသူ စသျဖင့္)
-လတ္တေလာ ဖ်ားေနက ၊တီဘီေဆး ေသာက္ေနရက
-ဓာတ္မတည့္ ေရာဂါတစ္ခုခု ရွိက
က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ားကို ေျပာျပပါ။
Author : ေခတ္သစ္ ဇီဝက