ေခြးရူးေရာဂါပိုးဟာ ေခြး၊ ေၾကာင္နွင္႔လူသားတို႔ အပါအ၀င္ ႏို႔တိုက္သတၱ၀ါမ်ားအားလံုးရဲ႕ ဦးေႏွာက္ႏွင္႔ဗဟိုအာ ရံုေၾကာမႀကီးတို႔ကို ထိခုိက္ေစႏိုင္ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
ေခြးရူးေရာဂါဟာ ကာကြယ္လို႔ရႏိုင္တဲ႔ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ေခြးရူးေရာဂါျဖစ္ပြားေနတဲ႔ တိရိစာၦန္တစ္ေကာင္ေကာင္ အကိုက္ခံရရာကေန ကူးစက္ျဖစ္ ပြားေလ႔ရွိပါတယ္။ ေခြးရူးေရာဂါရဲ႕ အစဦးပိုင္းေရာဂါလကၡဏာမ်ားဟာ အျခားေသာေရာဂါအမ်ားစုႏွင္႔ဆင္တူၿပီး ဖ်ားျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္ျခင္း၊ အားနည္းျခငး္စေသာ ပံုမွန္ျဖစ္ေနက်ေရာဂါမ်ားကဲ႔သို႔ ျဖစ္ပြားေလ႔ ရွိပါတယ္။ ေရာဂါရင္႔သန္လာခ်ိန္မွာေတာ႔ ေခြးရူးေရာဂါရဲ႕အဓိက လကၡဏာမ်ားျဖစ္ၾကတဲ႔ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း၊ စိုးရိမ္ စိတ္မ်ားျခင္း၊ ကေယာင္ကတမ္းျဖစ္ျခင္း၊ အေၾကာဆြဲျခင္း၊ တက္ၾကြလြန္းျခင္း၊ အျမင္မွားအေတြးမွားမ်ား ျဖစ္ ေပၚျခငး္၊ ဂနာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ တံေတြးမ်ားအရမ္းထြက္ျခင္း၊ အစာေရမ်ိဳခ်ရခက္ခဲျခင္း၊ ေရေၾကာက္ျခင္းစသည္တို႔ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အဆိုပါေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျဖစ္ပြားၿပီးရက္ပိုင္းအတြင္း အသက္ေသဆံုးသည္အထိ ျဖစ္ ပြားႏိုင္ပါတယ္။
ေခြးရူးေရာဂါဟာ ႏွစ္စဥ္ၾသစေတးလ်ႏွင္႔ အႏၱာတိကတိုက္တို႔မွအပ ကမာၻ႔ေနရာအစံုမွာျဖစ္ပြားေလ႔ရွိပါတယ္။ ေခြးရူးေရာဂါဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ Mononegavirales အုပ္စုတြင္ ပါ၀င္ၿပီးအာအင္ေအဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါ တယ္။ ၎အုပ္စုမွက်ည္ဆန္ပံုသ႑ာန္ရွိေသာ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ားကို Rhabdoviridae မိသားစုအျဖစ္သတ္မွတ္ကာ Lyssavirus၊ Ephemerovirus ႏွင္႔ Vesiculovirus ဆိုၿပီး မ်ိဳးစိတ္သံုးမ်ိဳးထပ္ခြဲထားပါတယ္။
ေခြးရူးေရာဂါျဖစ္ပြားသည္႔အေၾကာင္းရင္း
ေခြးရူးေရာဂါဟာ ေခြးရူးေရာဂါဗုိင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင္႔ျဖစ္ပြားကာ ေရာဂါျဖစ္ပြားေနေသာတိရစာၦန္ရဲ႕ တံေတြးထဲမွာရွိ ေနတတ္ပါတယ္။ လူသို႔မဟုတ္အျခား သတၱ၀ါတစ္ေကာင္ေကာင္ကို ေရာဂါျဖစ္ေနေသာအေကာင္တစ္ေကာင္ ကကိုက္လိုက္ေသာအခါ တံေတြးမွတစ္ဆင္႔ ေရာဂါပိုးမ်ားကူးစက္ေရာက္ရွိသြားပါေတာ႔တယ္။ ရွားရွားပါးပါးျဖစ္ ရပ္မ်ားမွာေတာ႔ အကိုက္ခံရတာမဟုတ္ေသာ္လည္း အနာ (သို႔) အေရျပားေပါက္ျပဲေနေသာ ေနရာထဲသို႔ ေရာဂါ ပိုးပါေသာ တံေတြး၀င္ေရာက္သြားလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မ်က္စိ၊ ပါးစပ္စေသာအက်ိအခၽြဲအေျမွးပါး ဖံုးအုပ္ ထားေသာကိုယ္အဂၤါမ်ားထဲသို႔ ေရာဂါပိုးပါေသာ တံေတြး၀င္ေရာက္ျခငး္ျဖင္႔လည္းေကာင္း ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။
ကာကြယ္ျခင္း
ေခြးမ်ားအားေခြးရူးေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ကာကြယ္ျခင္း
ေခြးရူးေရာဂါဟာ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီး ကာကြယ္တားဆီးလို႔ရတဲ႔ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ လူသားေတြမွာေခြး ရူးေရာဂါျဖစ္ပြားျခင္း မရွိေအာင္လုပ္ေဆာင္ႏုိင္တဲ႔ အေကာင္းဆံုးႏွင္႔အကုန္အက် အသက္သာဆံုးနည္းလမ္းက ေတာ႔ ေခြးမ်ားအားကာကြယ္ေဆးထုိးေပးထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေခြးမ်ားကို ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးထားျခင္းျဖင္႔ ေခြးရူးေရာဂါေၾကာင္႔ လူသားမ်ားအသက္ဆံုးရံႈးရမႈကို ကာကြယ္ေပးရံုသာမက ေခြးကိုက္ခံရသူမ်ားကို ကာကြယ္ ေပးတဲ႔ ေစာင္႔ေရွာက္မႈရဲ႕တစ္စိတ္တစ္ေဒသလညး္ ျဖစ္ပါတယ္။
လူသားမ်ားတြင္ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း
ေခြးမ်ားကို ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးသကဲ႔သို႔ထိေရာက္ၿပီး လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရေသာနည္းလမ္းတစ္ရပ္မွာ လူသားမ်ား အားႀကိဳတင္ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုသို႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းကို စက္ဘီးစီးျခင္း၊ စ ကိတ္စီးျခင္း၊ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျခင္း၊ စခန္းခ်ေနထိုင္ျခင္းစေသာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ ျပင္ပလႈပ္ရွားမႈမ်ား ျပဳလုပ္ၾကမည္႔ ခရီးသြားမ်ားအားလည္းေကာင္း၊ ေခြးကိုက္ခံရႏိုင္ေခ်မ်ားေသာေနရာမ်ားတြင္ အခ်ိန္ၾကာျမင္႔စြာ ေနထိုင္မည္႔ သူမ်ားအားျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ပါသည္။
ေခြးကိုက္ခံရေသာအနာအား ျပဳစုေစာင္႔ေရွာက္မႈ
ေခြးကိုက္ခံရပါက ေခြးကိုက္ခံရေသာအနာအား ဆပ္ျပာႏွင္႔ေရတို႔ကိုအသံုးျပဳၿပီး ၁၅ မိနစ္ခန္႔ၾကာေအာင္ေဆး ေၾကာျခင္းျပဳလုပ္ေပးသင္႔ကာ ၄င္းေနာက္ povidone iodine သို႔မဟုတ္ ပိုးေသေစေသာေဆး၀ါးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ထည္႔ေပးသင္႔ပါတယ္။
ေခြးရူး၊ မရူးကိုေစာင္႔ၾကည္႔ျခင္း
မိမိေခြကို ကာကြယ္ေဆးထိုးထားျခင္း မရွိပါက ေခြးရူးေရာဂါလကၡဏာမ်ား ရွိ၊ မရွိကိုေစာင္႔ၾကည္႔သင္႔ပါတယ္။ ေခြးမ်ားမွာေတြ႔ရေလ႔ရွိတဲ႔ ေခြးရူးေရာဂါလကၡဏာမ်ားကေတာ႔ ပံုမွန္စားေနက်မဟုတ္ေသာ အစာမ်ားကိုစားသံုး ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ အေၾကာဆြဲျခင္း၊ အေၾကာေသျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ ေမးေအာက္က်ျခင္း၊ အစာေရမမ်ိဳႏိုင္ ျခင္း၊ ေဟာင္သံေျပာင္းလဲလာျခင္း၊ သြားလာရာတြင္ဒယိမ္းဒယိုင္ျဖစ္ကာ မူမမွန္ေတာ႔ျခင္း၊ ထူးထူးဆန္းဆန္း ကိုက္ခ်င္လာျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ သခင္ကိုေရွာင္ေနျခင္း၊ ဂနာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ တံေတြးတျမားျမားက်ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ေခြးရူးေရာဂါႏွင္႔သတိျပဳစရာ
ေခြးရူးေရာဂါဟာ ျဖစ္ပြားၿပီးခ်ိန္မွကုသရင္ ေအာင္ျမင္မႈအလြန္နည္းၿပီးအသက္ေသဆံုးမႈ အလြန္မ်ားျပားေသာ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင္႔ ေခြးကိုက္ခံရၿပီဆိုပါက ေခြးရူးေရာဂါကာကြယ္ေဆးကို ထိုးထားျခင္းကစိတ္ အခ်ရဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ေခြးရူးေရာဂါဟာ အာရံုေၾကာထဲမွာခိုေအာင္းေနတတ္ၿပီး ႏွစ္အေတာ္ၾကာခါမွထ ျဖစ္တတ္တာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္။ မိမိပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေခြးမ်ားအားသတိထား ေစာင္႔ၿကည္႔ၿပီးေခြးကိုက္မခံရ ေအာင္ေနထိုင္ျခင္း၊ ေခြးကိုက္ခံရပါကကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္သင္႔ပါေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါတယ္။
Author – ေဒါက္တာေက်ာ္စြာထြန္း (ေဆး၀ါးေဗဒ) Vol-7 / No-35 Healthcare Journal