ျမန္မာႏုိင္ငံလို ဖြ႔ံၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ရေလ႔ရွိေသာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ (Anaemia) ပဲျဖစ္တယ္။ ကမာၻေပၚ ရွိလူမ်ိဳးမေရြး၊ ဘာသာမေရြး၊ က်ားမ မေရြးျဖစ္ရတဲ႔အေၾကာင္းရင္းကြာျခားၿပီး ေသြးအားနည္းတတ္တယ္။
ေသြး အားနည္းျခင္းဟာ ေသြးတိုးေရာဂါလိုပဲ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါဟာ ေသြးဖိအားနည္းျခင္းေၾကာင္႔ျဖစ္ ေပမယ္႔ ေသြးအားနည္းျခင္းက ေသြးဖိအားနည္းျခင္းလို႔မဟုတ္ဘဲ ေသြးအတြင္းသံဓာတ္နည္းလို႔ျဖစ္တယ္။ လူ႔ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွာ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥ၊ ေသြးရည္ၾကည္တို႔ပါ၀င္တယ္။ ေသြးအားနည္းျခင္းဟာ ေသြးနီဥနဲ႔သာ ဆိုင္တယ္။ ေသြးနီဥမွာ ေဟမိုဂလိုဘင္ရွိၿပီး ယင္းကုိသံဓာတ္ႏွင္႔ပရိုတိန္းဓာတ္ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႔စည္းထားတယ္။
ဒါေၾကာင္႔ ေသြးဟာခႏၶာကိုယ္အတြင္းလုိတဲ႔ ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ခႏၶာကိုယ္မွ ျပန္စြန္႔ထုတ္မယ္႔ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ ဆိုဒ္ဓာတ္ေငြ႔မ်ားကို သယ္ေဆာင္ႏုိင္ျခင္းျဖစ္တယ္။
လူႀကီးတစ္ေယာက္မွာေသြးပမာဏ တစ္ကုဗမီလီမီတာမွာ ေယာက်္ားတစ္ေယာက္ေသြးနီဥ (၄.၅ သန္း)မွ (၆.၅ သန္း)ခန္႔အထိရွိၿပီး၊ မိန္းမေသြးနီဥ (၃.၉ သန္း) မွ (၅.၆ သန္း)အထိရွိတယ္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးမွ ေသြးတစ္ကုဗမီလီမီ တာမွာေယာက်္ားေသြးနီဥ (၄.၅ သန္း)နဲ႔မိန္းမေသြးနီဥ (၄ သန္း)ရွိပါတယ္။ သာမန္လူႀကီးေသြး (၁၀၀မီလီမီ တာ) မွာေယာက်္ားေဟမိုဂလုိဘင္ (၁၃.၅ မွ ၁၀၀ ဂရမ္) နဲ႔မိန္းမေဟမိုဂလိုဘင္ ဘက္ (၁၄.၄ ဂရမ္)နဲ႔မိန္းမ (၁၂.၅ ဂရမ္) ပါ၀င္တယ္။
ေသြးနီဥေတြထုတ္လုပ္ရာမွာ အဓိကသံဓာတ္၊ ဗီတာမင္ဘီနဲ႔စီဓာတ္၊ ဖိုလစ္အက္ဆစ္နဲ႔ ပရိုတိန္းတို႔ပါ၀င္တယ္။ ေသြးနီဥရဲ႕ပ်မ္းမွ်သက္တမ္းဟာ ရက္ ၁၀၀ မွ ၁၂၀ ထိျဖစ္ၿပီး၊ ေသြးနီဥပ်က္စီးတဲ႔အခါ ေဟမိုဂလိုဘင္လည္းကြဲ ပ်က္ရတယ္။ ေသြးအားနည္းျခင္းဆိုတာ ေသြးအတြင္းေဟမိုဂလိုဘင္ဟာ လူတစ္ေယာက္မွာေယာက္်ားမိန္းမအ လိုက္ေလ်ာ႔နည္းေနတယ္။ ေသြးအားနည္းရာမွာ ရွိသင္႔တာထက္ ေသြးနီဥအေရအတြက္၊ ေသြးနီဥမွာေဟမိုဂလို ဘင္ပါ၀င္မႈ (သို႔) နွစ္မ်ိဳးစလံုးေလ်ာ႔နည္းေနတတ္တယ္။ ေသြး (၁၀၀ မီလီဂရမ္) မွာေယာက္်ားေဟမိုဂလိုဘင္ (၁၃ ဂရမ္)၊ ကိုယ္၀န္မရွိသူ (၁၂ ဂရမ္) နဲ႔ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီး (၁၀ ဂရမ္)ထက္နည္းေနရင္ ေသြးအား နည္းေရာဂါရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။
ေသြးအားနည္းျခင္းအေၾကာင္းအရင္းမွာ ေသြးနီဥမႊားေပါက္ကြဲပ်က္စီးမ်ားျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္မွေသြးဆံုးရံႈးမႈမ်ားျခင္း၊ ေသြးနီဥလံုလံုေလာက္ေလာက္ မထုတ္ႏုိင္ျခင္း၊ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ႔အာဟာရဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ႔ျခင္းတို႔ ေၾကာင္႔ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးမွာ သံဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ႔ျခင္းျဖစ္တယ္။ ဗီတာမင္ဘီတြဲ ခ်ိဳ႕တဲ႔မႈဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္နည္းတယ္။ ဗီတာမင္စီခ်ိဳ႕တဲ႔မႈဟာ အျဖစ္နည္းတယ္။ ပရိုတိန္းခ်ိဳ႕တဲ႔မႈေၾကာင္႔ေသြးအား နည္းျခင္း တစ္ခါတစ္ရံေတြ႔ရတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ႔မႈျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ကေလးငယ္မ်ားခႏၶာကိုယ္ႀကီးထြားစဥ္၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရာသီလာစဥ္၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္၊ ႏို႔တိုက္ေကၽြးစဥ္တို႔မွာ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသံဓာတ္ပိုမိုလိုအပ္တဲ႔အခါ သာမန္အာဟာရနဲ႔မလံုေလာက္ဘဲ သံဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ႔တယ္။ အစာ လမ္းေၾကာင္းမွာအစာစုပ္ယူမႈ ခၽြတ္ယြင္းရင္လည္း သံဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ႔တယ္။ အရိုးတြင္းရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီရဲ႕ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္မႈခၽြတ္ယြင္းရင္ ေသြးအားနည္းျခင္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျပင္းဖ်ားျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ အသည္းေရာ ဂါ၊ ေသြးကင္ဆာစတဲ႔ျပင္းထန္တဲ႔ ေရာဂါဆိုးမ်ားနဲ႔ နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားျဖစ္ျခင္းဟာ ရိုးတြင္းျခင္ဆီရဲ႕လုပ္ ေဆာင္မႈပ်က္စီးေစတယ္။ အခ်ိဳ႕ေဆးမ်ားကို တိုက္ဖြိဳက္မွာသံုးတဲ႔ လာလိုရမ္ဖီနင္ေကာစတဲ႔ေဆးမ်ား၊ ကင္ဆာ ေဆးအခ်ိဳ႕ဟာ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္မႈကိုထိခိုက္ပ်က္စီးေစတယ္။
ေသြးနီဥမ်ားပ်က္စီးေပါက္ကြဲမႈမ်ားျခင္းဟာ မူမမွန္ေဟမိုဂလိုဘင္ေတြ႔ရတဲ႔ မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ျဖစ္တတ္တယ္။ ေဟမို ဂလို ဘင္ေရာဂါမ်ားနဲ႔ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးတို႔ေၾကာင္႔ျဖစ္တယ္။ ဒဏ္ရာေၾကာင္႔ ေသြးအန္ျခင္း၊ ေသြးထြက္ျခင္း၊ ရာ သီေသြးလြန္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ားကေလးမေမြးခင္ ေမြးေနစဥ္နဲ႔ေမြးၿပီးတဲ႔အခါ ေသြးအန္ျခင္းစတဲ႔ေသြးဆံုးရံႈး မႈမ်ားရင္ ေသြးအားနည္းေရာဂါရတတ္ပါတယ္။
ေန႔စဥ္ရက္ဆက္နဲ႔ တစိမ္႔စိမ္႔နဲ႔ကိုယ္ခႏၶာအတြင္း ဆီးလမ္းေၾကာင္းအစာလမ္းေၾကာင္းတု႔ိမွ ေသြးထြက္ျခင္း ေၾကာင္႔လည္း ေသြးအားနည္းေရာဂါရတတ္တယ္။ ဥပမာ -အစာအိမ္ေရာဂါ၊ အူတီဘီ၊ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ၊ အစာ အိမ္နဲ႔အူကင္ဆာ၊ အူအတြင္းခ်ိတ္သန္ေကာင္ (Hoch Worm) မ်ားကပ္တြယ္ျခင္းတို႔ျဖစ္တယ္။ ေသြးအားနည္း ျခင္းလကၡဏာမ်ားမွာ ေမာပန္းျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းျခင္း၊ တစ္ကိုယ္လံုးရွိၾကြက္သားအားနည္းျခင္း၊ အလုပ္အ နည္းလုပ္ရံုနဲ႔ ပင္ပန္းတတ္ျခင္း၊ အသားေရာင္ျဖဴဖပ္ျဖဴေရာ္ျဖစ္ျခင္း၊ မစားခ်င္မေသာက္ခ်င္ျဖစ္ျခင္း၊ အစာမေၾက ရင္ျပည္႔ရင္ကယ္ျဖစ္ျခင္း၊ ရင္ပူျခင္း၊ နွလံုးတုန္ရင္ခုန္ျခင္း၊ အသက္ရႈမ၀ျခင္း၊ မူးေ၀ေခါင္းကိုက္ျခင္းနဲ႔ နားအူျခင္း တို႔ျဖစ္တတ္တယ္။
ယင္းေရာဂါမ်ိဳးဟာ ေဟမိုဂလုိဘင္မလံုေလာက္လို႔ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း အသီးသီးကိုလုိအပ္တဲ႔ ေအာက္စီ ဂ်င္အျပည္႔အ၀မပို႔ႏုိင္လို႔ျဖစ္တယ္။ ေသြးအားနည္းျခင္းအလြန္မ်ားရင္ ေျခေထာက္မ်ားေဖာေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးေရာ ဂါျဖစ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ားမွာ ေရာဂါျပင္းထန္ရင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္နဲ႔ကေလးေမြးဖြား စဥ္တေလ်ာက္ အခက္အခဲအႏၱရာယ္မ်ိဳးစံုနဲ႔ ႀကံဳေတြ႔ရတတ္တယ္။
ေသြးအားမနည္းရေအာင္ သံဓာတ္ၾကြယ္၀တဲ႔ အစားအစာမ်ား အသည္း၊ အျမစ္၊ အမဲသား၊ ကန္စြန္းရြက္၊ ဟင္း ႏုနယ္ရြက္၊ ဒန္႔သလြန္ရြက္၊ ဆူးပုပ္ရြက္တို႔ကို လံုလံုေလာက္ေလာက္စားေပးသင္႔တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္နဲ႔က ေလးႏို႔တိုက္စဥ္ သံဓာတ္အထူးလိုအပ္ၿပီး ငါးေျခာက္၊ ဟင္းခါးတို႔ကိုစားၿပီး အစားေရွာင္တဲ႔အေလ႔အထကို ေရွာင္ ဖို႔လုိတယ္။ လိုအပ္ရင္သံဓာတ္ပါတဲ႔ အားေဆးမ်ား၊ ဖ်ဴရာမင္ဘီစီ (FBC)၊ အင္ဖရြန္တုိ႔အသံုးျပဳသင္႔တယ္။ ေဖာ လစ္အက္ဆစ္ၾကြယ္၀ေသာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား ဆလတ္ရြက္၊ ဗူးရြက္မ်ားမ်ားစားသင္႔တယ္။
ပရိုတိန္းဓာတ္မခ်ိဳ႕တဲ႔ဖုိ႔ အသား၊ ငါး၊ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ၊ ပဲမ်ိဳးစံုစားေပးသင္႔တယ္။ ေသြးအားနည္းျခင္းျဖစ္ေစတဲ႔ေရာ ဂါမ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ်ေစာေစာကုသင္႔တယ္။ ခ်ိတ္သန္ေကာင္ (Hoch Worm) ကာကြယ္ဖို႔ ယင္းသန္ေကာင္ ဟာအေရျပားကိုေဖာက္၀င္တတ္လို႔ စနစ္တက်မစင္စြန္႔ျခင္း၊ အျပင္ထြက္ရင္ဖိနပ္စီးျခင္း စတဲ႔တစ္ကုိယ္ေရသန္႔ ရွင္းေရးမ်ားလုပ္ေပးသင္႔ပါတယ္။ ေသြးအားနည္းေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေစဖို႔ လူနာကိုအနားယူေစျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ရဲ႕ေအာက္စီဂ်င္လိုအပ္ခ်က္ ေလ်ာ႔နည္းေစဖို႔၊ ရင္တုန္ေမာဟိုက္အားကုန္ျခင္း သက္သာေစတယ္။
လိုအပ္သလို စားေဆး၊ ထိုးေဆးစတာေတြသံုးရတယ္။ လူနာမ်ား ကိုယ္ခံအားစနစ္ေလ်ာ႔နည္းေလ႔ရွိၿပီး၊ ကူးစက္ တတ္တဲ႔ေရာဂါမ်ားမွလည္း ကာကြယ္ေပးရတယ္။ ေရာဂါျပင္းထန္ရင္ ေသြးသြင္းကုသရတယ္။ ေရာဂါအေျခအ ေနကိုလိုက္ၿပီး အခ်ိဳ႕ကိုေသြးရိုးရိုးသြင္းၿပီး အခ်ိဳ႕ကိုေသြးနီဥတစ္မ်ိဳးတည္းသြင္းေပးရတယ္။ ေသြးအားနည္းေရာ ဂါေဘးမွကင္းေ၀းေစဖို႔ လြဲမွားတဲ႔က်န္းမာေရးအယူအဆမ်ားကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ၿပီးအာဟာရဓာတ္ျပည္႔၀ဖို႔ စနစ္တ က်ေဆးေသာက္ၿပီး တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးနဲ႔ က်န္းမာေအာင္ေနထိုင္သင္႔ပါတယ္။
လူတိုင္းႏွစ္စဥ္သံခ်ေဆး (၂)ႀကိမ္ေသာက္ေပးသင္႔သလို အသား၊ ငါး၊ ၾကက္ဥ၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အသည္း၊ ေဖာလစ္ အက္ဆစ္၊ ဖ်ဴရာမင္းဘီစီကိုစားေပးသင္႔ပါတယ္။ ေသြးအားနည္းေရာဂါႀကိဳတင္ကုသရမယ္။ ေသြးအားနည္းျခင္း အဓိကျဖစ္ရတဲ႔အေၾကာင္းရင္းမွာ ေသြးနီဥမ်ားလံုေလာက္ေအာင္မထုတ္လုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ ေသြးနီဥပ်က္စီးေပါက္ကြဲမႈ မ်ားျခင္း၊ ခႏၶာကုိယ္မွေသြးဆံုးရံႈးမႈမ်ားျခင္း၊ နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားေၾကာင္႔ ေဆး၀ါးကုသမႈခံရျခင္း၊ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီစ တဲ႔ခုခံအားက်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါတို႔ေၾကာင္႔ ေသြးအားနည္းတတ္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား သံဓာတ္မခ်ိဳ႕တဲ႔ရေအာင္ သံဓာတ္ပါအားေဆးမ်ား ေန႔စဥ္မွီ၀ဲဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ သံဓာတ္အားနည္းရင္ ေပါင္မ ျပည္႔ရက္မေစ႔ကေလးမ်ား ေမြးႏိုင္တယ္။
Author – ေဒါက္တာလြင္သန္႔