ရင္သားကင္ဆာဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္အမ်ားဆုံးကင္ဆာေတြထဲမွာ နံပါတ္တစ္ပါ။ အမ်ိဳးသမီး ၈ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ရင္သားကင္ဆာက အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဒုတိယ အျဖစ္မ်ာဆုံး ကင္ဆာပါ။ ရင္သားကင္ဆာက အမ်ိဳးသားေတြမွာလည္း ျဖစ္ေတာ့ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အင္မတန္ ရွားပါတယ္။ ၁ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္သာ ျဖစ္ပြားပါတယ္။
ဘယ္လို အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ရင္သားကင္ဆာ ပိုျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားလဲ။
၁။အသက္ႀကီးေလေလ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မ်ားေလေလပါ။ အသက္၂၀ေအာက္မွာ ျဖစ္တာ ရွားပါတယ္။
၂။အပ်ိဳေဖာ္ဝင္တာေစာၿပီး ေသြးဆုံးတာ ေနာက္က်တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ
၃။ေသြးဆုံးၿပီးေနာက္ပိုင္း တအားဝလာတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ
၄။ေသြးဆုံး ေဝဒနာအတြက္ ေဟာ္မုန္း ကုထုံးခံယူတဲ့ (အီစတိုဂ်င္ေဆးေသာက္တဲ့)အမ်ိဳးသမီးေတြ
၅။မိမိရဲ႕မိဘ အစ္မ အေဒၚေတြထဲမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးတဲ့သူရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ
၆။တားေဆးေသာက္တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြ
၇။ပထမကေလးယူကို အသက္ႀကီးမွ ယူတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ကေလးေမြးတာ နည္းတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ကေလးေမြးေသာ္လည္း မိခင္ႏို႔မတိုက္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ
၈။ဓါတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈမ်ားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ
၉။အရက္ေသာက္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။
ရင္သားကင္ဆာဟာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္လို႔မရေပမယ့္ ေစာေစာစီးစီး သိမယ္ဆိုရင္ ေရာဂါႏုတဲ့အဆင့္မွာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ပါတယ္။
ေစာေစာသိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ။
အသက္၂၀ေက်ာ္အ႐ြယ္ကေနစၿပီး ရာသီလာၿပီး ၇ရက္ေျမာက္ေန႔တိုင္းမွာ လစဥ္ မိမိရင္သားကို မိမိ ေရခ်ိဳးရင္းျဖစ္ျဖစ္ စမ္းပါ။ တတ္ကြၽမ္းနားလည္တဲ့ဆရာဝန္ သို႔မဟုတ္ ဆရာမ နဲ႔လည္း အသက္၂၀ကေန ၃၀အတြင္းဆို ၃ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ စမ္းသပ္ခံပါ။ အသက္၄၀ေက်ာ္လာၿပီဆိုရင္ ႏွစ္စဥ္ စမ္းသပ္ခံတာ ႏွစ္စဥ္ ရင္သားဓါတ္မွန္ (Mammogram)႐ိုက္တာေတြ လုပ္ရပါမယ္။
ရင္သားမွာ ပါးခ်ိဳင့္လို ခ်ိဳင့္ေနတာ၊ ပုံသဏၭာန္ ေျပာင္းလဲတာ၊ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ ညီညာမႈ မရွိတာ စတာေတြကို အရင္ဆုံး ၾကည့္ရႈရပါမယ္။ မွန္ထဲမွာ ၾကည့္ရင္ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။ ဘယ္ဘက္ရင္သားကို စမ္းမယ္ဆိုပါက ဘယ္ဘက္လက္ကို မိမိေခါင္းရဲ႕ေနာက္မွာ ထားပါ။ ညာဘက္လက္သုံးေခ်ာင္း(လက္ညိဳး လက္ခလယ္ လက္သန္းႂကြယ္) ကိုသုံးၿပီး စမ္းပါ။ စမ္းတဲ့ေနရာမွာ ႏို႔သီးေခါင္းေနရာကေန ေဘးပတ္လည္ကို ခ႐ုပတ္ပုံသ႑န္သြားၿပီး ရင္သားတစ္ခုလုံး ေနရာလပ္မက်န္ေအာင္ အလုံးအက်ိတ္ရွိ၊ မရွိစမ္းရပါမယ္။ ၿပီးရင္ခ်ိဳင္းေနရာကိုပါ အလုံးအက်ိတ္ရွိ၊ မရွိ စမ္းရပါမယ္။
ေနာက္ညာဘက္ ရင္သားကို စမ္းမယ္ဆိုပါကလည္း ညာဘက္လက္ကို မိမိေခါင္းေနာက္မွာ ထားပါ။ ဘယ္လက္သုံးေခ်ာင္း(လက္ညိဳး လက္ခလယ္ လက္သန္းႂကြယ္)ကိုသုံးၿပီး ဘယ္ဘက္ရင္သားကို စမ္းခဲ့သလိုစမ္းပါ။ ခ်ိဳင္းကိုပါ စမ္းပါ။ ၿပီးရင္ ႏို႔သီးေခါင္းေတြကို ခပ္ဖြဖြ ညႇစ္ၾကည့္ပါ။ ညႇစ္ၾကည့္လို႔ ျပည္ သို႔မဟုတ္ ေသြးထြက္ရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသပါ။
စမ္းသပ္တဲ့အခါမွာ အလုံးအက်ိတ္ေတြ႕ခဲ့ရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသၿပီး ကင္ဆာအလုံး ဟုတ္ မဟုတ္၊ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ မျဖစ္ႏိုင္ စစ္ေဆးရပါမယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အလုံးအက်ိတ္ေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္။ တစ္ခါတရံမွာ အလုံး အက်ိတ္မဟုတ္ဘဲ အရည္အိတ္ေလးေတြလည္း ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ရင္သားမွာေတြ႕ရတဲ့ အလုံးဟာ အက်ိတ္လုံးလား၊ အရည္လုံးလားဆိုတာကို Ultrasound လို႔ေခၚတဲ့ တယ္လီေဗးရွင္း ဓာတ္မွန္႐ိုက္ ၿပီးခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ေတာ့ အပ္နဲ႔စုပ္ထုတ္ၿပီး (Fine Needle Aspiration Cytology) စစ္ေဆးၾကည့္ရပါတယ္။ ေနာက္အသားစ(Biopsy)ယူၿပီးလည္း စစ္ေဆးႏိုင္ပါတယ္။
ရင္သားကင္ဆာရဲ႕ျဖစ္ႏိုင္ေခ်လကၡဏာေတြကေတာ့
- ရင္သားမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ခ်ိဳင္းပတ္ဝန္းက်င္မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အလုံးအက်ိတ္ကို ေပၚလာတာ
- ရင္သားတစ္ဖက္နဲတစ္ဖက္ မညီတာ
- ခ်ိဳင္းပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေရာင္ရမ္းေဖာင္းကားလာတာ
- ရင္သားဟာ သိသိသာသာ ျပားလာတာ ဒါမွမဟုတ္ ခ်ိဳင့္လာတာ
- ရင္သားရဲ႕ အ႐ြယ္အစား၊ အလုံးအဝန္းပုံစံ၊ တင္းရင္းမႈ၊ အပူအေအး စတာေတြမွာ ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္လာတာ
- ရင္သားဟာ လိေမၼာ္သီးအခြံလိုနီရဲၿပီး အခ်ိဳင့္ေလးေတြအမ်ားႀကီး ေပၚလာတာ
- ႐ုတ္တရက္ ႏို႔သီးေခါင္းဟာ အတြင္းကို ခ်ိဳင့္ဝင္သြားတာ ဒါမွမဟုတ္ ယားယံတာ ဒါမွမဟုတ္ ပူနာေနတာ ဒါမွမဟုတ္ ႏို႔သီးေခါင္းမွာ အနာျဖစ္ေနတာ
- ႏို႔သီးေခါင္းကေန အရည္ၾကည္ သို႔မဟုတ္ ျပည္ သို႔မဟုတ္ ေသြးထြက္တာ
- အစားအေသာက္ပ်က္တာ သိသိသာသာပိန္လာတာ စသျဖင့္ပါ။
ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုကုရမလဲ။
ဒါကေတာ့ ရင္သားကင္ဆာက ဘယ္အေျခအေနေရာက္ေနၿပီလဲ ဘယ္ေတြကိုပ်ံ႕ေနၿပီလဲ (TNM staging or Manchester staging) ေရာဂါျဖစ္သူရဲ႕ကိုယ္ခံအား အသက္အ႐ြယ္ စတဲ့အေျခေတြေပၚလည္း မူတည္ပါတယ္။ ကုသမႈနည္းလမ္းေတြကေတာ့
ခြဲစိတ္ကု သမႈျပဳလုပ္ၿပီး ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ကုသျခင္း (Adjuvant Radiotheraphy)၊
ကင္ဆာေဆးသြင္းကုသျခင္း (Chemotheraphy)
ေဟာ္မုန္းဓာတ္ျဖင့္ကုသျခင္း (Hormone theraphy)
စတဲ့နည္းလမ္းမ်ားကို ေပါင္းစပ္ကုသျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ခြဲတဲ့အခါမွာလည္း ရင္သားတစ္ခုလုံး လွီးထုတ္လိုက္ရတာမ်ိဳးရွိသလို ကင္ဆာအလုံးအက်ိတ္နဲ႔ ျပန္ရည္ေၾကာပဲ လွီးထုတ္ရတာမ်ိဴးလည္း ရွိပါတယ္။ ေရာဂါအေျခအေနေပၚ မူတည္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ရင္သားတစ္ခုလုံး လွီးထုတ္လိုက္ရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ သတင္းေကာင္းတစ္ခုက Delayed Breast Reconstructive Surgery ဆိုတဲ့နည္းလမ္းနဲ႔ ရင္သားျပန္လည္ျဖည့္လို႔ရၿပီပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းက ခြဲစိတ္ ျဖတ္ေတာက္လိုက္ရတဲ့ရင္သားကို ပုံမွန္ေကာင္းေနတဲ့တစ္ဖက္ရင္သားနဲ႔ ဆင္တူေအာင္ ျပဳျပင္ ျဖည့္တင္းေပးတာျဖစ္ပါတယ္။
Author : Dr. 528