ကမာၻဦးအစကတည္းက လူသားတို႔သည္ အခ်စ္နဲ႔ မကင္းကြာခဲ့ပါ။ ယေန႔အထိလည္း မကင္းကြာေသးပါ ၊ေနာင္လည္း ကင္းကြာၾကဦးမွာ မဟုတ္ပါ ။ အခ်စ္နဲ႔ မကင္းတဲ့ လူသားေတြက အခ်စ္ကို အမ်ိဳးမ်ိဳး အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကတယ္ ။
တခ်ိဳ႕က “အခ်စ္မွာ မ်က္စိမရွိတဲ့ ။” ၊ “တခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့ ရင္ခုန္တာ အခ်စ္တဲ့ ။”
တခ်ိဳ႕ကလည္း အခ်စ္အတြက္နဲ႔ ဓားေတာင္ကိုေက်ာ္ ၊မီးပင္လယ္ကို ျဖတ္မတဲ့ ။
အခ်စ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဇာတ္လမ္းေတြ ျမန္မာမွာေရာ ကမာၻမွာပါ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ရွင္ေမြးႏြန္းနဲ႔ မင္းနႏၵာ ၊မင္းကုသနဲ႔ ပပဝတီကစလို႔ ႐ိုမီယိုနဲ႔ ဂ်ဴးလီယက္ ၊ကလီယိုပတ္ထရာနဲ႔ ဂ်ဴးလီယက္ဆီဇာ အစရွိသျဖင့္ နာမည္ေက်ာ္ၾကား အခ်စ္ဇာတ္လမ္းေတြကို ဖတ္ဖူး ၾကားဖူး ၾကမွာပါ ။
ထိုကဲ့သို႔ လူသားတိုင္းနဲ႔ မကင္းတဲ့ အခ်စ္အေၾကာင္းကို ဇီဝကတို႔လို က်န္းမာေရးပညာရွင္ေတြ ကလည္း စိတ္ဝင္တစား ေလ့လာခဲ့ ၾကပါတယ္။ ထိုသူတို႔ရဲ႕ ေလ့လာအားထုတ္မႈအရ အခ်စ္ကိုသိပၸံနည္းက် အဓိပၸာယ္ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ အခ်စ္အေၾကာင္းကို သိပၸံနည္းက် ဆိုတဲ့အခါ အဆင့္ ၃ဆင့္ရွိပါတယ္။
ပထမအဆင့္ -တပ္မက္ျခင္း Lust
-ဒီအခ်ိန္မွာ တျခားသူအေပၚ တပ္မက္ျခင္းျဖစ္တဲ့အခ်ိန္။ တဏွာ ၊ရာဂမကင္းတဲ့အဆင့္ေပါ့ ။ တပ္မက္ျခင္း ျဖစ္ေစတာက က်ားဟိုမုန္းလ္ testosterones ေတြနဲ႔ မဟိုမုန္းလ္ Estrogens တို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္ ။
ဒုတိယအဆင့္ -တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦး ၿငိတြယ္ျခင္း Attraction
-ဒီအခ်ိန္မွာ အခ်စ္ငွက္ေမာင္ႏွံတို႔ ႏွစ္ဦးဟာ တီတီတာတာနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ကို သတိေတာင္ မထားမိဘဲ အခ်စ္ေသြးႂကြခ်ိန္ ၊အခ်စ္ေၾကာင့္ ႐ူး ၊အခ်စ္ေၾကာင့္မူး ဆိုသလို အ႐ူးအမူး သည္းသည္းလႈပ္ၾကခ်ိန္ေပါ့ ။
-ဒီလို အ႐ူးအမူးျဖစ္ေစတာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ထြက္လာတဲ့ ေအာက္ပါ ဟိုမုန္းလ္ ၃မ်ိဳးေၾကာင့္ပါ ။
၁) ဒိုပါမင္း Dopamine – ည ည (သူ႔အေၾကာင္းေတြးရင္း) အိပ္မရ၊ သူ႔အတြက္စိတ္ပူ ၊ကိုယ္ ေျပာမွားဆိုမွားျဖစ္မွာစိုးလို႔ ေသာကမ်ား (Anxiety) ၊အစားအေသာက္ေတြပ်က္
၂) အက္ဒရီနလင္ – သူ႔မ်က္ႏွာျမင္႐ုံနဲ႔ ၊ သူ႔အသံၾကား႐ုံနဲ႔ ၊ သူ႔အထိအေတြ႕ ၊သူ႔ကိုယ္သင္းနံ႔ေလး ရ႐ုံနဲ႔ ၊သူ႔အနားေရာက္႐ုံနဲ႔ ရင္ခုန္သံေတြ စည္းခ်က္မမွန္ ၊ေဇာေခြၽးေတြမ်ား ၊ရွက္ေသြးေတြျဖာ ၊ေျခေတြလက္ေတြေအးစက္ၿပီး ဖိန္းတိန္းရွိန္းတိန္းျဖစ္
၃) စီ႐ိုတိုနင္ – အခ်စ္ဟိုမုန္းလ္ေတြထဲက အေရးႀကီးဆုံးထဲမွာပါဝင္ပါတယ္။ Serotonin ဒီ ဟိုမုန္းလ္ကေတာ့ လူသားေတြကို အခ်စ္နတ္ဘုရား Venus ရဲ႕ ျပဳစားျခင္း ခံရသလို တစ္ခဏတာမွ် အခ်စ္မွာ႐ူးသြပ္ေစပါတယ္ ။
တတိယအဆင့္ -သံေယာဇဥ္ေႏွာင္ႀကိဳးရစ္တြယ္ျခင္း Attachment
-အခ်စ္တစ္ခု ေရရွည္တည္ေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦး သံေယာဇဥ္ ေႏွာင္ႀကိဳးမ်ား ရစ္တြယ္မိေနၿပီလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ အခ်စ္႐ူးအဆင့္မွ လြန္ေျမာက္လာရပါတယ္။ အခ်စ္႐ူးအဆင့္မွာ တာရွည္ေနရင္ ဘာအလုပ္မွ လုပ္ျဖစ္ေတာ့မွာမဟုတ္ပါ။
-အဓိက အခ်စ္ဟိုမုန္းလ္ ၂မ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္ ။
၁) ေအာက္ဆီတိုစင္ Oxytocin
အဆိုပါ ဟိုမုန္းလ္ကို ဦးေႏွာက္ရဲ႕ Hypothalamus ကေန ထြက္ပါတယ္။ ထိုဟိုမုန္းလ္သည္အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္ ၊အမ်ိဳးသားေရာ အမ်ိဳးသမီးပါ သံဝါသျပဳခ်ိန္ေတြမွာ ထြက္တတ္ပါတယ္။ ေအာက္ဆီတိုစင္သည္ Romantic love အျဖစ္ ခံစားရေစပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုရင္ တစ္ဦးကို တစ္ဦးခ်စ္ေနရရင္ ႐ႊင္လန္းဝမ္းေျမာက္ေစျခင္း ၊ဝမ္းသာပီတိျဖစ္ေစျခင္း ၊တစ္ဦးအေပၚ
တစ္ဦး ယုံၾကည္ စိတ္ခ် ကိုးစားျခင္းမ်ားကို ေအာက္ဆီတိုစင္က ျဖစ္ေစပါတယ္။
၂) ေဗစိုပရပ္စင္ Vasopressin
အခ်စ္တစ္ခု ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ၿမဲေစဖို႔အတြက္ အဆိုပါ Vasopressin ဟိုမုန္းလ္က အေရးပါပါတယ္ ။
Author : ေခတ္သစ္ ဇီဝက